Oskar Merkel - nieznany pilski fotografik

[skinspila]

Chciałbym zacytować tekst Pana Marka Fijałkowskiego o tym fotografie.

Oskar Merkel- nieznany pilski fotografik

Ikonografia dotycząca Piły z okresu XIX wieku nie jest bogata. Najstarsze znane dwa widoki naszego miasta to rysunki Napoleona Ordy, który podróżując po terenach polskich trzech zaborów, uwieczniał znane historyczne miejsca. Gdy przybył do Piły w 1878 r., miejscowi Polacy pokazali mu zabytkowy kościół katolicki p.w. św. Janów oraz dom narodzin Stanisława Staszica przy ulicy Browarnej. Artysta wykonał wtedy dwa rysunki przedstawiające wspomniane budowle. W 1880 r. rysunek ulicy Browarnej został odbity jako litografia w zakładzie M. Fajansa w Warszawie. Litografia ta jest powszechnie zanana miłośnikom historii naszego miasta. Ciekawostką jest fakt, iż rysunki Odry były do niedawna nieznane Niemcom, gdyż nie prezentuje je żadna publikacja wydana w tym języku. Następne widoki przedstawiające Piłę pochodzą z końca XIX wieku. Były to litograficzne karty pocztowe, z których najstarsza datowana jest na 1896 r. Także w zbiorach "pilskiego muzeum" w Cuxhaven koło Hamburga najstarsza karta posiada stempel pocztowy z 1896 r.

Znając te fakty, przez wiele lat pracy w pilskim muzeum, zastanawiałem się czy mogą teoretycznie istnieć starsze widoki Piły niż rysunki N. Ordy. Dziś wiem, że jest to możliwe. Otóż w grudniu 2000 r. na adres muzeum zostało przesłane z Niemiec zdjęcie przedstawiające dzieci ochronki luterańskiej w Pile. Fotografie wykonał Oscar Merkel, o czym świadczy sygnatura na kartonie, gdzie obok roku powstania zdjęcia "1904" podana była data założenia firmy - rok "1873". Było to pierwsze zdjęcie Merkela w naszych zbiorach. Rok założenia pracowni wykazywał, iż mogą istnieć zdjęcia o 5 lat starsze niż rysunki Ordy.

W grudniu br. dzięki życzliwości Cechu Rzemiosł w Pile pozyskaliśmy do zbiorów muzeum dziesięć pilskich zdjęć z przełomu XIX i XX w. Wśród nich są trzy fotografie autorstwa O. MERKELA. Cechą charakterystyczną tego fotografa było umieszczanie na kartonach firmowych dat powstawania zdjęć. Pochodzą one z 1884 i 1888 r. i są najstarszymi znanymi zdjęciami powstałymi w naszym mieście. Przedstawiają trójkę NN mieszkańców Piły lub okolic. Jednakże w tym przypadku ciekawsze od wizerunków są informacje zawarte na odwrocie firmowych kartoników. Na kartonie zdjęcia z 1884 r. czytamy, że specjalnością zakładu są zdjęcia ludzi, krajobrazów i architektury. Jeszcze ciekawsze są dwa kartoniki z 1888 r., bowiem u góry każdej z nich przedstawiony jest rysunek herbu Piły oraz napisy "Stadt Schneidemuhl-Piła". Fakt przedstawienia nazwy miasta w dwóch językach nie dziwiłby przed 1848, gdy Polacy w wielkim Księstwie Poznańskim posiadali sporą autonomie, a większość urzędowych pieczęci była dwujęzyczna, lecz umieszczenie polskiej nazwy miasta w 1888 r. jest dużą niespodzianką dla historyków. Czyżby był to chwyt reklamowy mający pozyskać przychylność miejscowych Polaków?

Zakład Oscara Merkela mieścił się przy ulicy Wodnej 9. W najstarszej znanej księdze adresowej Piły z 1896 r. obok zakładu Merkela wymienione są pracownie fotograficzne T. Graszyńskiego i A. Sikorskiego. Zakłady te działały w 1905 r, o czym świadczą informacje zawarte w księdze adresowej z tego roku. Istnieje także zdjęcie wykonane przez Merkela w 1905 r., przedstawiające 4 kompanie "pilskiego" 149 pułku piechoty. Przewodnik po Pile wydany w 1914 r. nie wymienia już pracowni Merkela. Przy ulicy Wodnej 2 znajdowało się atelier fotograficzne prowadzone przez A. Jankowskiego. Z podanych dat wynika, że Oscar Merkel działał w Pile pomiędzy latami 1873-1905. Zamknięcie zakładu nastąpiło między 1905 a 1914 rokiem.

Marek Fijałkowski

[mih]

Tak wygląda rewers zdjęcia O. Merkel'a z 1903 r.:


Ostatnio na Allegro i Ebay było parę interesujących zdjęć portretowych z Piły:

Zdjęcie wizytowe z warsztatu T. Graszyńskiego w Schneidemuhl (Piła), Grosse Kircherstr. 6 Secesyjny rewers. 1893 r.


Zdjęcie wizytowe z warsztatu Oscara Merkla w Schneidemuhl (Piła), Wasser str. 2. Secesyjny rewers. 1886 r.


Zdjęcie wizytowe z warsztatu A. Sikorskiego w Schneidemuhl (Piła), Neuermarkt 20.

[skinspila]

Fajne fotki, nie powiem. Opracowanie było kiedyś umieszczone w Tygodniku Pilskim, jeszcze jedno jakie zostanie umieszczone to będzie o naszym Tartaku, warto się namęczyć (przepisać) by znalazło się na forum.

pozdrawiam

[mih]

No niestety do prasy lokalnej mam słaby dostęp, czasami rzucam się na nią jak np. zamieszczają kalendarz z Schneidemuhl (a to i tak muszę wyciągać z redakcji, bo wszystko dawno sprzedane).
A może kiedyś wyjdzie zbiorcze wydanie felietonów z TP i TN dot. dziejów miasta? Skoro realizuje się wspólny projekt wydania przez Piłę, Schwerin i Cuxhaven wydawnictwa o historii: "Piła dawniej i dziś", to może uda się stworzyć coś razem np. przez UM Piła, redakcje TP i TN. Zdawałoby się, że to prostsze ;)

[mih]

Fotografie z pilskich przedwojennych zakładów fotograficznych pojawiają się na Allegro stosunkowo rzadko. Ostatnio wystawiony był kartonik RASSMANNa. Wychodzi na to, że jego atelier mieściło się chyba niedaleko Zaranka (Zeughausstr. 17) ;) Może ktoś orientuje się w jakich latach funkcjonowało?

[mih]

Jeszcze zdjęcie:



To raczej nie jest mieszkaniec Piły - na mundurze widoczna jest II a pod nią 4. Co to za jednostka?

[TW]

W armii cesarskiej do numeracji batalionów wykorzystywano cyfry rzymskie, kompanii zaś cyfry arabskie. Można przypuszczać, że podoficer ten służył w 4 komp. II bat. Numer pułku umieszczony był na naramiennikach. (Może znawcy "barwy" zweryfikują).
Pozdrawiam

[SA108]

Tak w 1914 r. wyglądał budynek w którym było atelier fotograficzne Paula Rassmanna:



Znajdował się na rogu Zeughausstr. i Wilhelmsplatz. Oprócz tego w tym budynku mieścił się dom towarowy Leopolda Warschauera.

[mih]

Niedawno stwierdziłem, że zdjęcia z atelier Schneidemuhl raczej rzadko trafiają się na polskich aukcjach. Cóż.. chyba nieaktualna teza - na Allegro pojawiły się kolejne fotki Paula Rassmanna:


http://www.allegro.pl/item160930020_daw ... _1920.html


http://www.allegro.pl/item161117635_sch ... 915r_.html

[marasxt]

Powracając do Oscara, znalezione w necie:



I jeszcze taki tekst: "Fotograf Jego Wysokości Księcia Chlodwika Hohenlohe i Kanclerza Niemiec; atelier we własnym domu".

[pavvlo]

Jeszcze inna wizytówka atelier Oskara Merkela.

[pavvlo]

Marek Fijałkowski

Zaczęło się od foto Merkela

140 lat fotografii w Pile czyli historia od powstania pierwszego zakładu fotograficznego w Schneidemuhl do czasów współczesnych fotografów.



W tym roku mija 140 rocznica założenia pierwszego zakładu fotograficznego w Pile. Powstał on w 1873 roku. Był to okres gwałtownego rozwoju miasta, związany z powstaniem kolei. Drugim ważnym czynnikiem rozwoju Schneidemuhl była rozbudowa garnizonu. W ciągu 50 lat małe miasteczko przekształciło się w trzeci, po Poznaniu i Bydgoszczy ośrodek miejski Prowincji Poznańskiej.

W niemieckim atelier

W chwili powstania kolei miasto liczyło 4.150 mieszkańców. Trzydzieści lat później było już 11.623 pilan, a w 1914 roku Piłę zamieszkiwało 29.669 osób! W tak dobrze rozwijającym się mieście najstarszy zakład fotograficzny założył Oskar Merkel w 1873 r. Jego atelier początkowo znajdowało się przy ulicy Wodnej. Najstarsze zdjęcia Merkela, znajdujące się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile, pochodzą z lat 1884 - 1888. Ciekawostką jest fakt umieszczenia na odwrocie niektórych firmowych kartoników herbu miasta z napisem „Stadt Schneidemuhl-Pila”.

W księdze adresowej Piły z 1896 roku, obok zakładu O. Merkela, wymieniona jest m.in. pracownia fotograficzna Teodora Graszynskiego (ul. Wielka Kościelna 6), który w 1893 r. wykonał serię zdjęć erupcji wody, tzw. „studni nieszczęścia” (album podarowany cesarzowi Wilhelmowi II).

Epoka Zaranka

W lutym 1945 r. zniszczona Piła wróciła w granice Polski. Pierwszy zakład fotograficzny „Foto Lux” otworzył w maju 1945 roku Władysław Janicki, który wykonał między innymi znane zdjęcie oficerów sowieckich na Nowym Rynku. Przez długie lata siedzibą firmy był budynek arsenału (obecnie ul. 1 Maja).

W 1947 r. do Piły przyjechał Roman Zaranek (1913-2001). 11 marca 1948 r. otworzył zakład „Foto Zaranek” przy ul. Bieruta 7. W 1974 r. przeniósł firmę na ul. Bieruta 41, do nowo wybudowanego pawilonu. Od jesieni 1947 r. R. Zaranek wykonał setki zdjęć obrazujących stan zniszczonej wojną Piły. Dokumentował rozpoczęcie odgruzowania, a następnie odbudowę i rozbudowę miasta. 3 marca 2000 r. Roman Zaranek jako pierwszy pilanina otrzymał tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Piły”.

W 1956 r. powstał zakład Lucjana Szewczyka „Foto Szewczyk” działający przy dawnym Rynku Żydowskim, po wojnie zwanym placem Waryńskiego. W 1970 r. w związku z likwidacją zabudowy placu zakład przeniesiono na ul. Bohaterów Stalingradu 21. W 1979 r. zakład przejął Daniel Balukiewicz, który w 1981 r. przeniósł firmę na ul. Piekarską 14, a następnie od 2000 r. na ul. O. M. Kolbe 5. Jego firma nosi nazwę „Foto Daniel”.

Pilskie Towarzystwo Fotograficzne

W odbudowanym gmachu Pilskiego Domu Kultury na początku lat 60. XX w. zawiązała się grupa miłośników fotografii. Oni to w 1968 r. założyli Pilskie Towarzystwo Fotograficzne, istniejące do 1976 r. Jego założycielami byli: Tadeusz Bojaczuk, Bogusław Brzeźniak, Ryszard Czarnecki, Zygmunt Czech, Zbigniew Król, Jacek Lalak, Klaudia Niziołkiewicz, Stanisław Pręgowski, Łukasz Prochniewski. Na spotkania towarzystwa zapraszano znanych polskich fotografików oraz ściągano wystawy z kraju. W 1976 r. PTF przekształciło się w Klub Fotograficzny. W latach 1979 -1980 Wojciech Beszterda prowadził Galerię Fotograficzną przy MpiKu, zaś Stanisław Pręgowski stworzył Galerię „P” przy PDK.

Zasłużonym dla pilskiego środowiska fotografików był wieloletni fotoreporter Tygodnika Pilskiego Romuald Ereński, członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Od 1990 r. W. Beszterda i St. Pręgowski należą do Związku Polskich Artystów Fotografików. W 2011 r. ich grono zasiliła Zofia Kawalec–Łuszczewska.


Źródło: www.naglos.com.pl
Data wydania: 12 czerwca 2013

[Aragorn]

Ten wątek powinien być temacie ciekawostki z eBay ale bardziej pasuje tutaj :)

Photo Paar Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 couple

http://www.ebay.de/itm/XXL-CAB-CDV-KAB- ... 58bc9686cc

Photo Frau Damen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc827fbe

Photo Frau Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc8270a5

Photo Herren Mann Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 man

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82593e

Photo Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 woman

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc823cbf

Photo Mädchen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 girl

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc822130

Photo Kinder Portrait L. Portofee Schneidemühl

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc81f958

Photo Kinder Portrait Oscar Merkel Schneidemühl

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc821988

Photo Kinder Portrait F. Lulkowski Schneidemühl

http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82079a

[Aragorn]

Baby - Schneidemühl, 1900

http://www.ebay.de/itm/CDV-photo-Schone ... 4ae75a3b7f

[Aragorn]

Schneidemühl - Dame in feiner Mode

http://www.ebay.de/itm/CDV-Foto-Schneid ... 541cab0936