Pomniki i miejsca historyczne w Pile

[Krzysztof Ju]

„Macierzyństwo - rodzina”. W Pile stanie nowy pomnik [ZDJĘCIA]

Wkrótce w Pile stanie nowy pomnik.

Rzeźba stanie na skwerze przed wejściem do Szpitala Specjalistycznego przy ul. Rydygiera. Jej autorem jest Marek Brose-Kwasigroch, a w budowę pomnika zaangażowało się m.in. pilskie stowarzyszenie EFFATA.

- Pomnik i jego otoczenie, może w przyszłości z ławeczką, będzie miejscem skupienia, refleksji, pacjentów i odwiedzających pilski szpital - mówi Artur Łazowy ze stowarzyszenia EFFATA.

Jak przyznaje autor pomnika - pomysł na rzeźbę zrodził się przypadkiem.

- Któregoś dnia, kiedy robiłem porządki na działce, mój szpadel nagle zablokował się na czymś twardym w ziemi. Nie przypuszczałem, że ukryty tam duży kamień podpowie mi temat mojej przyszłej pracy. Pomysł przypieczętował mój pobyt w pilskim szpitalu, gdzie zobaczyłem ogrom ciężkiej, odpowiedzialnej pracy skupionej wokół ludzkiego cierpienia - walki o zdrowie i życie człowieka, często o rozpaczliwe wydarcie go z objęć śmiertelnej choroby - mówi Marek Brose-Kwasigroch.

- Kamień, który odpowiedział na uderzenie mojego szpadla, spoczywał na głębokości jednego metra. Wydobyłem go, osuszyłem i umyłem, odkrywając w pełnej krasie jego naturalny kolor i granulację. Pasował idealnie do stworzenia rzeźby rodziny, w której rodzice otaczają czułym uściskiem dwójkę swoich dzieci. Ten "skamieniały" gest ukazuje potęgę rodzicielskiej miłości, głębię macierzyńskich uczuć oraz rodzinę, która jest tego wszystkiego opoką - dodaje Marek Brose-Kwasigroch.

Jak na razie nie wiadomo kiedy pomnik zostanie oficjalnie odsłonięty.

fot. Facebook/ EFFATA. Więcej zdjęć w linku poniżej.


Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 10 grudnia 2018

[Krzysztof Ju]

Spotkanie po latach żołnierzy 87. Batalionu Łączności.

W 50 rocznicę powstania 87. Batalionu Łączności JW3515 byli żołnierze spotkali się pod pamiątkową tablicą poświęconej bazie pilskiego lotnictwa przy samolocie na skrzyżowani ulic Okrzei i Drygasa w Pile.

Delegacja pod przewodnictwem pierwszego dowódcy batalionu ppłk Zdzisława Adamczewskiego złożyła kwiaty w hołdzie żołnierzom, którzy swoją służbą tworzyli jego historię.
Kwiaty pod pomnikiem złożył również Starosta Pilski Eligiusz Komarowski w asyście byłych dowódców batalionu płk Mariana Lisa oraz płk Marka Królikowskiego.

Po uroczystości byli żołnierze udali się na lotnisko, gdzie na budynku [przy ul. Szybowników 4], który stoi w miejscu obiektu sztabowo-koszarowego przy bramie wjazdowej na lotnisko z ulicy Lotniczej odsłonięto pamiątkową tablicę.
- Jest mi niezmiernie miło świętować z wami rocznicę powstania batalionu. To piękny kawałek historii pilskiego wojska, którego sam miałem przyjemność być częścią – powiedział Starosta Eligiusz Komarowski odsłaniając tablicę.

fot. powiat.pila.pl. Więcej zdjęć w linku poniżej.


Źródło: www.powiat.pila.pl
Data wydania: 18 marca 2019

[Krzysztof Ju]

Drzewa na pamiątkę narodzin. W Pile wyrośnie wyjątkowy las

Rodzice z powiatu pilskiego, którzy w tym roku doczekali się potomstwa będą mogli zasadzić drzewo na pamiątkę narodzin swojego dziecka.

Ten wyjątkowy las, który utworzą drzewa posadzone na pamiątkę narodzin powstanie przy Placówce Opiekuńczo - Wychowawczej przy ulicy Rydygiera w Pile w ramach akcji "Jedno dziecko - jedno drzewo". W powiecie pilskim akcję współorganizują: Starostwo Powiatowe w Pile i Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Pile.

- To ogólnopolska inicjatywa zapoczątkowana w Szczecinku przez wiceminister środowiska, Małgorzatę Golińską. Zachęcamy rodziców, których dzieci urodziły się w 2019 roku, aby narodziny dziecka upamiętnili posadzeniem drzewa - mówi dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile, Damian Szcześniak.

W Pile to wspólne sadzenie drzew odbędzie się 1 czerwca o godzinie 10.00 przy Placówce Opiekuńczo - Wychowawczej przy ulicy Rydygiera.

Rodzice, którzy chcą w ten sposób upamiętnić przyjście na świat swojego dziecka muszą wcześniej zgłosić się do udziału w akcji. Można to zrobić za pomocą specjalnego formularza na stronie internetowej Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile, wysyłając e-mail na adres rdlp@pila.lasy.gov.pl lub telefonicznie pod numerem +48 67 212 47 93. Zgłoszenia przyjmowane będą do 20 maja.

1 czerwca przy ulicy Rydygiera w Pile posadzonych zostanie maksymalnie około 30 drzewek. Na każdym z nich pojawi się tabliczka z informacją jakie dziecko jest jego "patronem". Sadzone będą klony i lipy. - Leśnicy wybrali takie drzewa nie bez powodu. To gatunki długowieczne, które powinny sobie poradzić w każdych warunkach. Poza tym pięknie kwitną i uwielbiają je owady zapylające, przede wszystkim pszczoły. Każdy rodzic lub opiekun będzie mógł przychodzić z dzieckiem, by wspólnie podziwiać, podlewać i pielęgnować swoje drzewo - mówi Dominika Nadolna z RDLP w Pile.

Jeśli chętnych do udziału w akcji będzie więcej, to jej organizatorzy przygotują kolejne miejsca. - Myślę, że ten projekt się przyjmie, a drzew i miejsc w których będzie je można posadzić z pewnością nie zabraknie - mówi starosta pilski, Eligiusz Komarowski.

Akcja "Jedno dziecko - jedno drzewo" będzie realizowana przez wszystkie nadleśnictwa z terenu RDLP w Pile jeszcze w tym roku.


Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 6 maja 2019

Poza tym przy ul. Rydygiera, przed szpitalem, 26 maja br. odsłonięto pomnik "Macierzyństwo - rodzina", wspomniany już dwa wpisy wyżej.

[Krzysztof Ju]

Nowa rzeźba na wyspie. Powstała podczas festynu "Las na Wyspie" sądząc po galerii zdjęć na pila.naszemiasto.pl (zdjęcia z tworzenia rzeźby są gdzieś około numeru setnego). Festyn odbył się 15 czerwca 2019 r. z okazji 95-lecia Lasów Państwowych.

fot. Tadeusz Hieronim Rzepka, fotopolska.eu

[MCad]

Pamiątkowy głaz i dąb posadzony przy drodze do Cmentarza Leśników -

[Krzysztof Ju]

https://www.ebay.de/itm/Deutschland-Pro ... 3930158426

Czy ktoś ma pomysł, czy i gdzie znajdował się ten pomnik w Pile lub jej okolicach? Tekst na górze tablicy: Zur Erinnerung an die im Weltkriege gefallenen Helden der Gemeinde Schneidemühl. Dalej lista 32 nazwisk zamknięta jakimś jednozdaniowym tekstem.

[Wesołek]

A to nie jest pomnik z cmentarza na Leszkowie?

[Krzysztof Ju]

Pomnik ze zdjęcia jest trochę podobny do pomnika rosyjskich niewolników wojennych pochodzenia niemieckiego wyznania ewangelickiego na cmentarzu jenieckim w Leszkowie, ale więcej je różni: wielkość głównego głazu, wielkość kamieni pod nim i sposób w jaki zostały ułożone oraz treść upamiętnienia.

Po przyjrzeniu się jeszcze raz treści na tablicy, zamiast Schneidemühl widzę tam Schneidmühl - dziś Pila, wieś na pograniczu czesko-niemieckim. Poszperałem i znalazłem: pomnik poległych w pierwszej wojnie światowej stał w latach 1921-45 w czeskiej Pile ;)

[Krzysztof Ju]

Upamiętnienia powstania wielkopolskiego w Pile zebrane na stronie Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego - Koło nr 9 im. kpt. Teofila Spychały w Pile pod adresem https://tppw-pila.pl/ i znaleźć tam można inne upamiętnienia spoza miasta w regionie pilskim.


Nadanie nazw

1. Rejonowa Organizacja Ligi Obrony Kraju otrzymała imię płk. Kazimierza Zygmunta Rybickiego - Powstańca Wielkopolskiego w dniu 7 stycznia 2009 r.

fot. tppw-pila.pl

2. Koło nr 9 w dniu 10 stycznia 2014 r. podczas obchodów swego święta w Auditorium Maksimum Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Pile otrzymało imię kpt. Teofila Spychały - Powstańca Wielkopolskiego z Liszkowa w gminie Łobżenica oraz sztandar ufundowany przez mecenasa Krzysztofa Wyrwę i jego żonę Ewę.

fot. tppw-pila.pl


Pomniki i obeliski

3. Obelisk z tablicą poświęcony Powstańcom Wielkopolskim, którzy "cierpieli i umarli za Polskę w Pile" odsłonięty 30 grudnia 1999 r. przy zbiegu ulic Bydgoskiej oraz Alei Powstańców Wielkopolskich, sponsorzy: Koło nr 9 oraz mec. Krzysztof Wyrwa (wnuk powstańca Michała Wyrwy z Drawska nad Notecią i państwa Babiaków).

fot. tppw-pila.pl


Pamiątkowe tablice

4. Tablica odsłonięta 23 grudnia 2003 r. na dworcu głównym PKP w Pile poświęcona J. Paderewskiemu i J. Piłsudskiemu, fundatorzy Ewa i Krzysztof Wyrwa.

5. Na budynku Starostwa Powiatowego w Pile znajduje się tablica poświęcona Wacławowi Cegiełce - członkowi Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu i pierwszemu Staroście Pilskiem, odsłonięta 11 listopada 2008 r., fundator Starosta Pilski.

6. Tablica poświęcona członkom Rady Ludowej w Pile, ul. Śródmiejska w Pile, odsłonięcie 30 grudnia 2008 r., fundator Prezydent Miasta Piły.

7. Tablica poświęcona Franciszkowi Tobole, Powstańcowi Wielkopolskiemu 1918-1919 i pierwszemu Prezydentowi Piły, odsłonięta 5 grudnia 2012 r. w holu Urzędu Miasta Piły, fundator Prezydent Miasta Piły.

8. Trzy tablice informujące o Powstańcach Wielkopolskich spoczywających na Cmentarzu Komunalnym w Pile, umieszczone we wrześniu 2017 r., projekt napisu R. Chwaliszewski, grafika i wykonanie Administracja Cmentarza Komunalnego w Pile.

9. Tablica poświęcona powstańcom walczącym o niepodległość miast i wsi Powiatu Pilskiego odsłonięta 20 marca 2019 r. na budynku Biura Wystaw Artystycznych i Usług Plastycznych na zakończenie obchodów 100-lecia Powstania Wielkopolskiego, fundator Starosta Pilski.

fot. tppw-pila.pl


Ronda

10. Rondo Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pile, u zbiegu ulic Zygmunta Starego i Kwiatowej, nazwa nadana 11 listopada 2008 r.
11. Rondo Franciszka Toboły w Pile, na skrzyżowaniu ulic Ludowej i Okólnej, nazwa nadana 25 czerwca 2013 r.
12. Rondo płk. Kazimierza Zygmunta Rybickiego w Pile, u zbiegu ulic Bolesława Prusa i Prymasa Stefana Wyszyńskiego, nazwa nadana 7 lutego 2018 r.


Skwery

13. Na wniosek Kongresu Kobiet Północnej Wielkopolski skwer przy zbiegu ulic Wałeckiej i Alei Niepodległości uchwałą Rady Miasta Piły z dnia 25 września 2018 r. (na stronie tppw-pila.pl podano październik) otrzymał imię Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.

14. Na wniosek Koła nr 9 TPPW skwer przy zbiegu ulic Bydgoskiej i Alei Powstańców Wielkopolskich w Pile uchwałą Rady Miasta Piły z dnia 28 sierpnia 2018 r. otrzymał nazwę 100-lecia Powstania Wielkopolskiego.


Murale

15. Na murze po pruskim więzieniu przy ul. Sikorskiego w Pile znajduje się mural wykonany w sierpniu 2015 r. przez klub kibiców Lecha Poznań.

16. Na murze Zespołu Szkół przy Teatralnej w Pile odsłonięty został 20 sierpnia 2018 r. mural 100-lecia Odzyskania Niepodległości wykonany przez ENEA Poznań.


Inne formy upamiętnienia

17. Coroczne współorganizowanie z Prezydentem Miasta Piły obchodów kolejnych rocznic wybuchu powstania na Placu Zwycięstwa do 1998 roku, a następnie od rocznicy pod obeliskiem u zbiegu ulic Bydgoskiej oraz Alei Powstańców Wielkopolskich.

18. Masowy bieg "Pamięci Powstania Wielkopolskiego", organizator MOSiR Piła (2018 r.).

19. "XII Bieg Niepodległości" zorganizowany przez Powiat Pilski (11.11.2018 r.).

20. Sympozjum naukowe "Piła a Niepodległa" zorganizowane przez Towarzystwo Miłośników Miasta Piły (05.12.2018 r.).

21. Wystawa "Powstanie Wielkopolskie 1918-1919 w regionie nadnoteckim" przygotowana przez Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica (27.12.2018 - 03.03.2019 r.).

22. Wystawa fotografii "Oni walczyli o Polskę 1918-1945 - patrioci regionu Północnej Wielkopolski", BWAiUP w Pile (21.09 - 13.10.2018 r.). Wystawa była prezentowana w Chodzieży, Budzyniu, Miasteczku Krajeńskim, Łobżenicy, Wyrzysku, Wysokiej, Złotowie.

[Krzysztof Ju]

Jaka była historia zapomnianego pomnika przed parkiem miejskim? Pomnik w formie pięknej rzeźby z pnia drzewa uwieczniono na pocztówkach z lat 90. minionego wieku. Kto ją stworzył, kiedy powstała i dlaczego nie pozostała z nami do dziś?

Od 1990 roku przez ponad dwie dekady pomnik stał przed wejściem do parku miejskiego na rogu al. Wojska Polskiego i ul. Dzieci Polskich. Rzeźba bazująca na pniu drzewa prezentowała płaskorzeźby i elementy roślin, ptaków i zwierząt oraz miała wyryty napis "PSPN".

Rzeźbę przedstawiono na dwu-widokowych pocztówkach wydanych przez "Alfa-Sport" i kolportowanych przez Pocztę Polską w Pile. Znane są dwie takie widokówki. Autorem fotografii na tych pocztówkach jest Stanisław Pręgowski.

Rozszyfrowanie skrótu "PSPN" na pomniku zaprowadziło do kontaktu z artystą plastykiem Wacławem Kubskim, założycielem Pilskiego Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych, aktualnie prezesem Zarządu Krajowego Związku Plastyków Artystów Rzeczpospolitej Polskiej. Zaowocowało to nową wiedzą o tym kto stworzył rzeźbę i korespondencją z twórcą, za co z tego miejsca serdecznie dziękuję panu Kubskiemu.

Okazało się, że przez wiele lat pomnik upiększał miasto i wykonał go artysta plastyk, rzeźbiarz Edward Andrzej Ryłko. Rzeźba powstała w 1990 roku, ale pewne okoliczności nie pozwoliły artyście w pełni zrealizować jego projektu. Dzięki jego uprzejmości mam przyjemność przedstawić zarys historii pomnika w formie streszczenia jego relacji.

Zanim przejdę do tej historii, kilka słów o artyście z relacji na stronie Biura Wystaw Artystycznych Powiatu Pilskiego w Pile, gdy w 2009 r. miejsce miała wystawa prac Związku Artystów Plastyków, którego wówczas prezesem pilskiego oddziału ZAP był twórca: "Edward Andrzej Ryłko - od roku 1975 uprawia rzeźbę w drewnie, brązie, piaskowcu i marmurze. Specjalizuje się w rzeźbie sakralnej. Współpracuje z konserwatorami zabytków wykonując prace odtworzeniowe dawnych rzeźb. Wystawiał indywidualnie m.in. w Pile, Lubaszu, Świnoujściu. Uczestniczy w licznych wystawach zbiorowych, bierze czynny udział w Salonie Wielkopolskim oraz w konkursach rzeźbiarskich. Jego prace są w zbiorach watykańskich oraz kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą m.in. w Niemczech, Australii, Włoszech". Nadmienić warto, że ostatnio ukończył rzeźby do kościoła pw. św. Jana Bosko w Pile, którego konsekracja odbyła się 21 października 2023 r.

HISTORIA PIĘKNEJ RZEŹBY

Początek historii zaczyna w roku 1990, gdy Zarząd Zieleni Miejskich poszukiwał rzeźbiarza do wykonania rzeźby w pilskim parku. Z prośbą o pomoc w tym temacie zwrócił się do Pilskiego Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych. Ówczesny prezes PSPN, Czesław Perucki, społecznik i twórca portretu kardynała Stefana Wyszyńskiego dla Parafii Świętej Rodziny w Pile, prace nad rzeźbą zaproponował Edwardowi Andrzejowi Ryłko.

Oczywiście pan Ryłko się zgodził i następnego dnia na spotkaniu w parku wspólnie z prezesem PSPN i dyrektorem Zakładu Zieleni Miejskich omówili szczegóły. Podczas rozmowy dyrektor pokazał ogromny pień z drzewa klonu srebrzystego, w który podczas burzy uderzył piorun odłamując duży konar i drzewo musieli wyciąć. Urząd Miasta z Dyrekcją Zieleni Miejskich zadecydowali, aby z tego pnia powstała rzeźba, która swoją symboliką przypominałaby „STARY PARK MIEJSKI”. Rzeźbiarz naszkicował projekt takiej rzeźby z formą i elementami rzeźbiarskimi, które na niej by się pojawiły. Projekt z zadowoleniem został zaakceptowany.

Twórca rozpoczął prace w drugiej połowie października 1990 roku wykonując na wspomnianym pniu ogólny zarys formy i rozmieszczenia poszczególnych motywów rzeźbiarskich. Pracy doglądał ówczesny prezydent miasta oraz dyrektor Zieleni Miejskich załatwiając duży namiot foliowy, by zapewnić twórcy i rzeźbie ochronę przed opadami. Pracę uprzykrzał kilkustopniowy mróz i na dodatek pewnej nocy namiot zniknął z niewiadomych powodów. Jak na złość wkrótce napadało sporo śniegu i tworzenie odłożono do wiosny.

Wczesną wiosną 1991 roku Zakład Zieleni Miejskich jeszcze w stanie surowym rzeźbę postawił na skwerku przed parkiem. Artysta zamierzał kontynuować prace rzeźbiarskie, aby uzupełnić o pozostałe elementy i motywy roślin, ptaków, zwierząt i płaskorzeźb zgodnie z projektem. Niestety z przyczyn finansowych dalsze prace przerwano.

Ale nawet w takiej uproszczonej, niedokończonej formie i niezakonserwowana przed działaniem czynników atmosferycznych, była to piękna rzeźba pomnikowa i stała dumnie na skwerze ponad 20 lat przy skrzyżowaniu ulic Dzieci Polskich i al. Wojska Polskiego. Ludzie przy niej robili sobie zdjęcia, dzieci głaskały liska wyskakującego z drzewa, były kaczki i słowik co śpiewa oraz wiewiórka z góry patrząca. Nad liskiem przy rozchodzących się konarach była wykonana płaskorzeźba głowy pięknego jelenia z rogami, przyglądającego się przechodniom wchodzącym do parku. Artysta w ten sposób uwiecznił zwierzę, które można było kiedyś zobaczyć w parkowej przestrzeni. Jeleń w naturze z łanią, lub dwiema łaniami w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych przebywali w parku, w ogrodzeniu po lewej stronie przed jeziorkiem. Ostatnim elementem rzeźby był wyryty na frontowej stronie napis "PSPN".

Rzeźba była eksponowana na widokówkach pokazując piękno miasta Piły, aż do czasu kiedy to na niej wyrosła kilkumetrowa jarzębina, a korzenie jarzębiny rozsadzały rzeźbę na dwie części. Pewnego dnia została załadowana dźwigiem na przyczepę ciągnika i na skwerze pozostał tylko duży głaz, który towarzyszył przez te lata rzeźbie. Gdyby była zakonserwowana i otoczona troską to historia i sztuka złączone w formie tej niezwykłej rzeźby do dziś by zdobiły i ożywiały miasto.

[Kapralq]

Trwają prace nad renowacją nawierzchni i przy przebudowie Pomnika Ofiar Stalinizmu. Tak było:

Na dzień dzisiejszy wygląda tak (01.02.2024)

Zobaczymy jak będzie wyglądał po liftingu

Zmiana nawierzchni przy pomniku Ofiar Stalinizmu

Rozpoczęły się prace związane z przebudową nawierzchni przy pomniku Ofiar Stalinizmu przy placu Staszica. Zostanie tu położona nowa nawierzchnia, zmieniona zostanie lokalizacja płyt, a pomnik będzie podświetlony.

Koszt inwestycji realizowanej przez Zarząd Dróg i Zieleni to 150 000 złotych. Planowany termin zakończenia prac to 15 grudnia bieżącego roku.

fot. pila.pl


Źródło: www.pila.pl
Data wydania: 10 listopada 2023

[KJK]

Czy ktoś spotkał jakieś artykuły czy inne opracowania na temat pomnika Fryderyka Wielkiego, stojącego w okresie międzywojennym przy moście koło kościoła św. Janów? Czy temat tego pomnika był poruszany w powojennych publikacjach niemieckich?

[Krzysztof Ju]

Czy ktoś spotkał jakieś artykuły czy inne opracowania na temat pomnika Fryderyka Wielkiego, stojącego w okresie międzywojennym przy moście koło kościoła św. Janów? Czy temat tego pomnika był poruszany w powojennych publikacjach niemieckich?

Marek Romaniuk, Pomnik króla Fryderyka II Wielkiego w Bydgoszczy, tekst w czasopiśmie Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, zeszyt 5 z 2000 r., s. 31-36.

Na końcu tekstu w bibliografii są m.in. namiary na publikacje niemieckie, w tym G. Ohlhoffa w czasopiśmie Bromberg. Zeitschrift der Bidegast-Vereinigung e.V., którego numery są dostępne (wg K. Grysińska-Jarmuła Czasopismo "Bromberg" o muzyce w Bydgoszczy) w Pracowni Regionalnej Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy.

[KJK]

Dziękuję. Te publikacje akurat znam, wiem że artykuł nt pomnika ukazał się też w "Deutsch Kroner und Schneidemühler Heimatbrief", bodajże nr 8/1991, ale póki co nie udało mi się dotrzeć do tego numeru, może ktoś ma dostęp?

[Krzysztof Ju]

Może artykuł znajduje się w zbiorze materiałów o pomniku Fryderyka Wielkiego na stronie Pilskiej Izby Muzealnej w Cuxhaven? www.schneidemuehl.net > Bücherei > Friedrich der Große. Na tej stronie dostępne są też numery Heimatbrief i co jakiś czas uzupełniane o kolejne archiwalne wydania. Nie ma jeszcze numerów z 1991, ale możesz zapytać ich mailowo, czy ogarną dla Ciebie poszukiwany artykuł.

[Aragorn]

Po 36 latach od tragedii, odsłonięto w holu dworca PKP tablicę upamiętniającą najtragiczniejszą katastrofę kolejową powojennej Piły.

[SA108]

Na stronie, o której wspomniałem wyżej, znalazłem też ciekawą informację:

Ponadto w ogródku przy śluzie miejskiej stał nieduży postument z popiersiem radcy finansowego organizatora dystryktu nadnoteckiego Balthasara Schonberga von Brenckenhoffa, ufundowany przez Historische Gesellschaft fur den Netzedistrikt. Uroczyste odsłonięcie miało miejsce 27 października 1894 roku. 17 lipca 1919 roku pomnik wywieziono do Piły

Może komuś są znane dalsze dzieje tego pomnika?

Po latach dowiedziałem się, jakie były losy pomnika Brenckenhoffa - według źródła z tej strony: https://www.facebook.com/pracownia.dzie ... S9xket1jrl:

Rzeźba przetrwała do lipca 1919 roku, kiedy to wraz z całym wyposażeniem regencji bydgoskiej został wywieziony do Piły (nowej siedziby regencji). Ostatecznie stanął w Białej, miejscowości niedaleko Trzcianki gdzie gdzie pochowano Brenkenhoffa.

Poniżej zdjęcie pomnika Brenckenhoffa z czasów, gdy jeszcze stał w Bydgoszczy - źródło: Aus dem Posener Lande, listopad 1915.

[KJK]

W najnowszym numerze "Kroniki Bydgoskiej" t. 45, ukazał się artykuł dot. pomnika Fryderyka II, "przebywający" w latach 1919-1941 w Pile. Artykuł jest już dostępny w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/ ... 48/content

[Krzysztof Ju]

Pomnik Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy, który stoi przed szkołą przy ul. Ceglanej. W dniu 25 kwietnia 2025 r. z inicjatywy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP - Oddział w Pile obchodzony był Dzień Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy.

Fot. z fanpage Powiatowe Centrum Edukacji w Pile, post z 27 kwietnia 2025 r.

[Krzysztof Ju]

Upamiętniono pilskie lotnictwo

73 lata temu w Pile wylądował pierwszy wojskowy samolot z polską załogą. Tak zaczęła się historia obecności polskiego lotnictwa w mieście oraz nierozerwalnie związanego z nim szóstego pułku. Na pamiątkę tych wydarzeń odsłonięto w piątek kamienną tablicę.

3 października 1952 roku. Od wczesnych godzin rannych z polowego lotniska Bednary pod Poznaniem startują wojskowe samoloty 6 pułku. Cel to lotnisko w Pile. Miasto spowite jest mgłą. Do lądowania podchodzi Ił-10 pilotowany przez porucznika Hirle.

- W trudnych warunkach pogodowych w trakcie przyziemiania samolotu, silny boczny wiatr powoduje przechył samolotu w prawo, dochodzi do urwania prawej goleni i skrzydła. Samolot wypada z drogi startowej nr 305 i zatrzymuje się w miejscu, gdzie teraz rośnie lasek brzozowy - odczytuje pilot płk w st. sp. Romuald Iwaszkiewicz.


www.youtube.com/watch?v=gQLhuZdiBtU


Załoga na szczęście nie odniosła poważnych obrażeń. Wydarzenie przechodzi do historii jako lądowanie pierwszego wojskowego samolotu z polską załogą na lotnisku po wojnie. Za pierwszym samolotem leci dowódca pułku mjr Aleksander Dufajn. Przez pogarszająca się pogodę nie udaje się mu wylądować. Wraca na podpoznańskie lotnisko. Zaplanowane na ten dzień dalsze lądowania odwołano. Udaje się to kilka dni później.

- Wówczas w budynku tej szkoły zakwaterowało się dowództwo, sztab 6 Pułku oraz sztab 16 Dywizji Lotnictwa Szturmowego. Pomieszczenia szkoły służyły jako baza szkoleniowa i jednocześnie zakwaterowanie pilotów - dodaje Romuald Iwaszkiewicz.

Czasy te dobrze pamięta jedyny jeszcze żyjący żołnierz pełniący służbę w 16 dywizji. 96-letni st. chor. szt. Władysław Jędrzychowski pełnił funkcję radioobserwatora stacji meteorologicznej na poddaszu szkoły.

- Żaden pilot nie wyleciał, kiedy nie dostał informacji o stanie pogody. Widzialność, zachmurzenie, siła wiatru, ciśnienie powietrza. Dopiero jak to wszystko piloci znali mogli wylatywać w powietrze. Także ci najmniejsi też byli ważni - wspomina st. chor. szt. w st. sp. Władysław Jędrzychowski, meteorolog wojskowy.

Od teraz mają także swoja pamiątkową tablicę na budynku szkoły, w której służyli do 1957 roku. Potem budynek przekazano na cele oświatowe.

- Uważam, że historię lotnictwa tworzyli ludzie, o czym się bardzo mało mówi. To inicjatywa Związku Żołnierzy Wojska Polskiego. Wyszliśmy z tego założenia, że trzeba pamiętać, kiedy zaczęła się ta historia. Słyszałem, że wielu ludzi nawet nie wie, że w tym budynku był sztab Dywizji Lotniczej - mówi mjr w st. sp. Zygmunt Jeliński, prezes ZR Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Pile.

Lotnictwo wojskowe związane było z Piłą do końca 1998 roku. Wtedy to z lotniska odleciał ostatni wojskowy samolot Su-22.


Autor: Artur Maras
Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 4 października 2025

Zdanie o odlocie ostatniego samolotu nie do końca zgadza się z informacją podaną w zarysie dziejów 6. Pułku Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego na stronie jednostki-wojskowe.pl: "(...) ostatnie loty pułk wykonywał do końca 1997 roku, a do marca 1998 roku samoloty Su-22 przekazano do 7 pułku lotnictwa bombowo-rozpoznawczego w Powidzu, 8. pułku lotnictwa myśliwsko-bombowego w Mirosławcu i 40. plm-b w Świdwinie. Ostatecznie 6. plm-b przestał istnieć z dniem 31 grudnia 1998 roku".

Więcej o lądowaniu pierwszego wojskowego samolotu z polską załogą dowiedzieć się można - jak pisze Anna Novak z pilskiej Fundacji Srebrne Skrzydła w poście z dnia 5 października br. - z fragmentu wywiadu Jana Szwedzińskiego przeprowadzonego kilkanaście lat temu z jednym z autorytetów w dziedzinie zachowania historii 6.plmb, płk dypl. pil. Klaudiuszem Jamrożakiem.


www.youtube.com/watch?v=CuUb0gRfgLs

Kopia zapasowa:

1952 rok przebazowanie 6. plsz do Piły Eligiusz Hirnle, upamiętnienie w Pile - film udostępniła Anna Novak, Fundacja Srebrne Skrzydła, w dniu 4-10-2025.mp4

(144.72 MiB) Pobrany 3 razy