Forum Dawna.Pila.pl

Kłopot z gwiazdami

Przez niemal pół wieku radzieckie cmentarze w Polsce były miejscami politycznej celebry i areną czynów społecznych. Na początku lat 90. na wielu z nich wzięto odwet, niszcząc nagrobki i pomniki. Dziś, wyremontowane i wysprzątane, poddają się działaniu czasu, który w materialnej destrukcji zyskał nie lada sojusznika – złomiarza.
Marcin Ogdowski

Cmentarz radziecki w Kostrzynie nad Odrą utworzono zaraz po wojnie na sztucznym wzniesieniu, jakimi były resztki, pamiętającego jeszcze XVI w., bastionu Król. W dwumetrowej warstwie ziemi, która przysypała fortyfikacje, złożono ciała ponad 250 żołnierzy. Miejsce pochówku ozdobiono charakterystycznym ostrosłupem zwieńczonym gwiazdą, u którego podnóża ustawiono armatę doskonale widoczną z pobliskiego mostu granicznego. Z czasem potężna żelbetonowa konstrukcja pomnika osłabiła niestabilne podłoże. Mur od strony Odry zaczął się osuwać i pękać, lecz do największych zmian doszło wewnątrz bastionu.

– Pod cmentarzem znajdują się dawne kazamaty amunicyjne i socjalne o wielkiej kubaturze – wyjaśnia Marek Lewandowski z lubuskiego urzędu wojewódzkiego. – Ceglane stropy, łączone wapienną zaprawą, zaczęły się wykruszać, co przyspieszyło osiadanie podcmentarnego gruntu.

Lokalne władze zaproponowały przeniesienie szczątków żołnierzy na pobliski cmentarz komunalny, deklarując utworzenie specjalnej kwatery. Chciały też rozebrać przyciężki pomnik, a w jego miejsce postawić tabliczkę upamiętniającą nekropolię. Jednak międzynarodowe umowy dotyczące cmentarzy wojennych wymagają zgody strony rosyjskiej na takie działania.
Pełna wersja artykułu dostępna w aktualnym wydaniu "Polityki".

(...)Na wrocławskich Krzykach i pilskim Leszkowie większość grobów wykonanych z prefabrykatów rozłazi się i pęka.(...)
(...)Zaś cmentarzem żołnierzy w Pile opiekują się harcerze z miejscowego hufca ZHP. - Widać ich zwłaszcza przed 14 lutego, dniem wyzwolenia miasta, 1 września i 1 listopada. Gdy nie są w stanie sami wywieźć śmieci, urząd podstawia odpowiedni pojazd - mówi Stanisław Zasławski z pilskiego magistratu.(...)
(...)Do urzędów w Czarnem i Pile trafiają czasem prośby z Rosji, najczęściej listowne, o ustalenie, czy dana osoba pochowana jest na którymś z cmentarzy. W Czarnem jest to niemożliwe, bo mogiły są bezimienne. - Pilski urząd dysponuje listą nazwisk wojskowych, których szczątki złożono na naszym cmentarzu. Raz, czasem dwa razy w roku poszukującym rodzinom udaje się odnaleźć grób bliskiego - opowiada Stanisław Zasławski.(...)

Szczątki piętnastu żołnierzy Armii Czerwonej złożono we wtorek na cmentarzu wojennym w Pile - Leszkowie. Na zwłoki Rosjan, którzy najprawdopodobniej zginęli podczas działań wojennych natrafiono niedawno podczas budowy nowego ronda w centrum Chodzieży.
"Pochówek żołnierzy ekshumowanych w Chodzieży odbywa się w Pile z uwagi na to, że w naszym mieście znajduje się cmentarz wojenny z okresu II Wojny Światowej, na którym są lub będą pochowani ekshumowani żołnierze z rejonu Piły i okolic. Szczątki tych piętnastu żołnierzy spoczną na kwaterze żołnierzy armii radzieckiej w grobie numer 111" - powiedział Radiu Eska Stanisław Zasławski z pilskiego Urzędu Miasta.
Uroczystość pogrzebowa była krótka i odbyła się bez żadnego ceremoniału. Wkrótce w miejscu złożenia szczątków piętnastu żołnierzy stanie nagrobna tablica.

Patyk pisze: (...) Na folwarku Łomnica-Młyn kojarzę grób żołnierza radzieckiego, którego również przeniesiono do mauzoleum w Trzciance. (Oprócz tego, co pisałem w moim pierwszym poście) Może ktoś sobie przypomniał i go pielęgnuje? no chyba, że to jakiś współczesny wypadek albo zbrodnia?