Sygnowane cegły, kafle i inne wyroby związane z budownictwem

[Kapralq]

Dzisiaj płytka zakładu Villeroy & Boch który opisałem już wcześniej, a którą znalazłem w innym miejscu. Mianowicie tutaj:

Sygnatura inna, bardzo ciekawa.

A czy był w Schneidemühl sklep wyspecjalizowany w tym asortymencie? Wydaje się że tak. W książce telefonicznej z 1936 roku, znajdziemy, że na Berlinerstr. 95 (dziś Al. Wojska Polskiego), taki sklep posiadał pan Hermann Wilke.

Patrząc na plan miasta zamieszczony w książce "Piła na dawnych kartach pocztowych 1896-1945", gdzie przedstawiona jest orientacyjna numeracja domów. Można założyć, że sklep znajdował się gdzieś w okolicy cmentarza ewangelickiego.

W innym miejscu, kawałek dalej w stronę jeziora Piaszczystego, można znaleźć ogrodzenie wykonane ze starych sygnowanych podkładów kolejowych.

Pozdrawiam.

[Kapralq]

Kolejne cegły z oznaczeniem W 13/8/88 można znaleźć w okolicy ul. Bydgoskiej 141

Sygnatury często były bardzo skrócone, zawierały tylko początkowe litery nazwiska właściciela lub nazwy cegielni. W Pile pojawia się E, ViW, W.
A może E -to skrót od Cegielni Erferta

VIW - Stowarzyszenia "Vereinigte Ziegeleien und Kalksandstein Werke, G. m. b. H" z siedzibą na Wilhelmstrasse 7, lub cegielni Vogta?

W - nazwa ulicy Wiesenthal lub po prostu Werke

Co ciekawe sygnatury ViW i W mają podobny początkowy człon numeryczny 138 -13/8 więc raczej odpada oznaczenie daty, a być może to nr zakładu? Oczywiście wszystko to wymaga dowodów i badań, może kiedyś ktoś będzie umiał jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie z których cegielni pochodzą te sygnatury.
Przy torach kolejowych w okolicy starych koszarów, znalazłem też kafel, niestety w fatalnym stanie zachowania, z sygnaturą firmy Emila Conradta.

Poznaliśmy już też kilka sklepów, oferujących w swej sprzedaży kafle piecowe. W 1930 roku było ich w Pile 5

W Muzeum Okręgowym znajdziemy reklamowy talerz firmy Preul & Berning, na którym ten asortyment jest wymieniony (Kachelofen).

Pozostałych dwóch sklepów jeszcze nie namierzyłem, ale namierzyłem najbardziej cenną sygnaturę dotycząca budowniczych Piły. A mianowicie w wyżej wzmiankowanym muzeum jest odciśnięta pieczęć cechu pilskich murarzy z 1780 roku.

Kielnia, młotek, cyrkiel, ekierka hmm...

..i pion Pozdrawiam wszystkich.

Źródła
1. Książka adresowa Piły 1930
2. "Było takie miasto Piła na dawnych kartach pocztowych 1896-1944" Maciej Usurski, Rafał Ruta.

[Kapralq]

Dzisiaj udałem się obejrzeć co ciekawego w temacie można znaleźć w dawnym folwarku znajdującym się przy drodze na Dobrzyce. Bliskość cegielni w Kuźnicy sugerowałaby, że znajdę tam cegły z młotkami.

I przeczucie mnie nie zawiodło. Ciekawostką jest fakt, że młotki są na cegłach ułożone raz w lewo, a raz w prawo, co być może wyjaśnia w jakiś sposób proces produkcji cegieł. (?)

Przy okazji tego znaleziska przytoczę opis cegielni wapienno piaskowej w Kuźnicy zamieszczony w pracy doktorskiej Pana Pawła Kasprzyka z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego pt. "Przemysł wapienniczy na terenie historycznego obwodu nadnoteckiego w latach 1772/76-1945", Bydgoszcz 2025, str. 117-119.

W źródłach całość pracy Pana doktora Pawła Kasprzyka.

Ps. Ruiny majątku leżą na trasie powstającej tam drogi ekspresowej. Wycinka lasu dotarła do pierwszych "zabudowań".

Pozdrawiam.

Źródło:
https://www.ukw.edu.pl/download/67806/ZAWIADOMIENIE.pdf

[Kapralq]

Po ostatniej wystawie kolekcjonerów, zorganizowanej przez Pilskie Muzeum Wojskowe, gdzie zaprezentowałem kilka sygnowanych cegieł, wzbogaciłem się o kolejne wiadomości na ten temat.

Podobno w stawkach na osiedlu Górnym są zatopione cegły z sygnaturami cegielni Brandta. Podobno na Lutyckiej jest zatopiony spory kawał ceglanych fundamentów kościoła św. Janów. To takie ciekawostki raczej, które może kiedyś uda się wyjaśnić. Ale jest też konkret. Pan Janusz Lenart zrobił zdjęcie sygnowanej cegły, z budynku przy ulicy Kwiatowej 8. Było to przed ociepleniem tegoż obiektu.

Cegła sygnowana J. Friedrich Landsberg a/W.

W gorzowskiej książce adresowej z 1863 roku znajdujemy cegielnię Pana Friedricha pod adresem Zechowerstr. 24. Pewnie to ta pierwsza po lewej.

Według gminnej ewidencji zabytków budynek przy ul. Kwiatowej powstał w 1910 roku. (?)

Dziękuję Panu Januszowi Lenart za zdjęcie i możliwość podzielenia się taką ciekawostką.

Pozdrawiam.

[Kapralq]

Trzy sprawy związane z tematem:
1.Podczas powojennych reparacji budynku dawnej pastorówki przy ulicy Browarnej na ścianie od strony kościoła zostały użyte cegły z sygnaturą PZCB PILA ZAKŁAD 1.

2. Znalazłem ciekawy kawałek cegły o częściowej sygnaturze. K. Niestety brak drugiej części wyklucza precyzyjne ustalenie cegielni w której ją wykonano.

3. Na grupie FB "Cegły z sygnaturami", użytkownik o nicku Jestem z Warszawy, zamieścił zdjęcia muru otaczającego budynek administracyjny Muzeum Powstania Warszawskiego.

Przed wojną znajdowała się tam elektrownia tramwajowa. Mur zbudowany z cegieł o sygnaturach 205/1, dobrze znanych w Pile (stacja towarowa, itp.). Cegły wydają się pochodzić z jednego zakładu. Jednak nie jest przesądzone, że pochodzą z Piły.

Hipotetycznie mogło się zdarzyć, że w 1939 roku, okupant do odbudowy zniszczeń budynku elektrowni użył cegieł pochodzących z niemieckiej cegielni.

Pozdrawiam.

Źródło
1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektrown ... _Warszawie
2. https://www.facebook.com/share/p/15y4vWPYqY/

[SA108]

Według gminnej ewidencji zabytków budynek przy ul. Kwiatowej powstał w 1910 roku. (?)

Ten budynek jest znacznie starszy. Budynki kolejowe przy ul. Kwiatowej łącznie z obecną siedzibą MOPS są widoczne na mapie topograficznej z 1878 r. i powstały najprawdopodobniej w tym czasie, tzn. w trakcie budowy węzła kolejowego.

[Kapralq]

W jednym z budynków przy alei Powstańców Wielkopolskich znalazłem cegłę sygnowaną literą F.

Calkiem możliwe, że pochodzi ona z cegielni Paula lub C(?) Friedricha. Zakład działał przynajmniej do 1914 roku w miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się stadion żużlowy. Wpis z książki telefonicznej z 1914 roku:

Tutaj może zatrzymam się na chwilę by omówić nowe źródła dotyczące cegielni w Pile. Pierwsza wzmianka na którą trafiłem pochodzi z 1791 roku. W pracy M.F.G. Leonhardiego, honorowego członka Lipskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Towarzystwa Historii Naturalnej w Halle pt: "Erdbeschreibung der Preußischen Monarchie". Podczas opisu miasta Schneidemühl autor wspomina, że po pożarze z 1781 roku miasto ładnie się odbudowało, a cegielnia była umiejscowiona 1/4 mili poza miastem. Czy była to cegielnia przy późniejszej ulicy Bydgoskiej?

Wiemy natomiast, że w 1874/75 roku cegielnie miejską prowadził ceglarz Friedrich. W rocznym sprawozdaniu finansowym miasta Schneidemühl możemy o tym przeczytać co następuje:

Produkcja materiału ceglanego

Produkcją materiału ceglanego zajmuje się Ceglarz Friedrich.
Zgodnie z budżetem z 1874 roku miało zostać wyprodukowane w 16 wypałach w dwóch starych piecach łącznie 754 888 sztuk cegieł wszystkich rodzajów. Faktycznie wypalono: w większym piecu – 9 wypałów, w mniejszym – 10 wypałów, co razem dało 1 012 550 sztuk, a więc o 257 662 sztuki więcej. Zgodnie z budżetem, dochód był szacowany na 9283 talary, 27 groszy, 7 fenigów. Wydatki były oszacowane na 4521 talarów, 12 groszy, 3 fenigi, a wartość materiału opałowego na 1906 talarów, 14 groszy, 2 fenigi, co razem daje 6427 talarów, 26 groszy, 5 fenigów. Tym samym uzyskano czysty dochód w wysokości 2856 talarów, 1 grosz, 2 fenigi. Rzeczywisty dochód wyniósł – wliczając wartość pozostałego zapasu cegieł (283 175 sztuk) i wartość niewykorzystanego opału z roku poprzedniego – 12 527 talarów, 9 groszy, 10 fenigów. Z tego wynika czysty dochód w wysokości 3942 talarów, 7 groszy, 5 fenigów, czyli o 1086 talarów, 6 groszy, 3 fenigi więcej niż zakładał budżet. Średni czysty zysk z jednego wypału wyniósł 207 talarów, 14 groszy, 7 fenigów. Koszt własny na 1000 cegieł wyniósł 8 talarów, 14 groszy, 8 fenigów. Cegły odpadowe (niewłaściwe) stanowiły 6,73% całkowitej produkcji. W roku 1875 został zrealizowany przez magistrat długo planowany projekt budowy pieca pierścieniowego na miejskiej cegielni, zgodnie z systemem budowniczego Hofmanna z Berlina. Uważa się, że budowa w pełni się powiodła, a zakończenie roku 1875 powinno wykazać, że rentowność jest korzystniejsza niż dotychczasowa.

Do budynku w którym znajduje się sygnowana cegła literą F jeszcze powrócę... Dziękuję Panu Kamilowi Tomaszewskiemu za pomoc.