Arsenał

[SA108]

Pilski arsenał przy ul. 1 Maja został zbudowany w latach 1843-44 wg proj. Wilhelma Ulbrichta. Jest on jednym z najstarszych zachowanych budynków w Pile. Oto jego zdjęcie - fot. RINGSTRASSE:

Zaciekawiło mnie to, że prawie identyczny arsenał znajduje się w Szczecinku:
http://www.szczecinek.org/galeria/album ... 220005.JPG
Powstał on mniej więcej w tym samym okresie - w połowie XIX w. Wprawdzie "nasz" arsenał ma dwupiętrową dobudówkę z boku, jednak prawdopodobnie powstała ona w późniejszym czasie. Pilski budynek jest również otynkowany, ale otynkowano go już po ostatniej wojnie. Natomiast szczecinecki arsenał ma szczyt, który też wygląda, jakby dobudowano go później. Możliwe więc, że oba arsenały powstały według tego samego projektu.

[pavvlo]

Gratuluje spostrzegawczości! Faktycznie, po chwili można zauważyć że budowle są prawie identyczne i stwierdzenie że oba arsenały powstały według tego samego projektu, na pewno jest trafne.
Fajną sprawą jest zobaczyć jak mógł, a raczej jak wyglądał kiedyś nasz arsenał w wersji bez "dodatków". Lubię starą surową klinkierową cegłę niż jakiś tam tynk! Może jednak położenie tynku w naszym przpadku (po zniszczeniach wojennych) było koniecznością?
Swoją drogą ciekawe ile jeszcze starych budynków w Pile posiada swoje repliki w innych miejscowościach?

[Aragorn]

Moim zdaniem ówczesnym władzom przeszkadzała chyba czerwona cegła, Szkoła Policji- dawniejszy gmach Regierungsdienstgebäude stracił po przemalowaniu swój wizerunek.
To tak jak byśmy przemalowali zamek w Malborku.Myślę że tak samo było z pilskim arsenałem.
Wieża ciśnień na terenie pilskiej stacji też ma swój odpowiednik. Modelarstwo kolejowe to nie tylko pociągi ale i budowle. Wśród różnych rodzajów wież jakie można sobie kupić i skleić aby nasza makieta była taka jaką chcemy mieć, istnieje też model pilskiej wieży.

[Ikarus]

Budowle z czerwonej cegły były traktowane jako typowo pruski styl budownictwa, po wojnie nadawano im bardziej "polski" styl poprzez otynkowanie lub pomalowanie budynku, co często było równoznaczne z zeszpeceniem go. Zresztą działo się tak również po I wojnie, na ziemiach zaboru pruskiego odzyskanych przez Polskę, np. w Toruniu.
Niemcy budując budynki z czerwonej cegły specjalnie nawiązywali do obecnego na Pomorzu i Warmii gotyku. Stąd podobieństwo budynków do krzyżackich zamków np. Szkoła Policji. Również wiele kościołów z tego okresu jest zbudowana w stylu neogotyckim i przypomina swoje średniowieczne odpowiedniki np. kościół St. Kostki. Miało to na celu nawiązanie do czasów krzyżackich i zaakcentowanie przewagi niemieckiego żywiołu na tych terenach.
Budynki otynkowane jeszcze jakoś wyglądają, natomiast na tych jedynie pomalowanych farba strasznie wyblakła i wyglądają ohydnie (vide: Szkoła Policji, SP7. Moim zdaniem najlepszym wyjściem byłoby oczyszczenie ich ze starej farby i przywrócenie przedwojennego wyglądu.
A tak przy okazji, arsenał przed wojną był otynkowany czy nie?

[Aragorn]

Przedwojenny Arsenał pokryty był winoroślą - tak więc tynk przybył mu w latach powojennych.

[SA108]

Pilska okrągła parowozownia ma też swój odpowiednik. Bardzo podobna budowla stoi w Bydgoszczy i, tak jak nasza lokomotywownia, niszczeje. Porównajcie sami:

(drugie zdjęcie pochodzi ze strony http://www.btpk.kolej.szczecin.pl )
Dla pocieszenia dodam, że pilska parowozownia powstała jako pierwsza i była konstrukcją wzorcową dla budowli tego typu. Na terenie dzisiejszej Polski istnieją tylko dwie takie parowozownie, kilka zbudowano na obszarze Niemiec (m.in. w Hamburgu, Magdeburgu, Altonie).

[Kramer]

Witam! Tak sie składa że mieszkam w byłym arsenale i z tego co pamiętam to gdy kilka lat temu robiona była elewacja. Z początkowych planów i projektów wynikało że stary tynk miał być skuty a cegła oczyszczona, jednak w trakcie zmieniono projekt bo po oczyszczeniu cześci obiektu okazało się że ma za wiele ubytków żeby kontynuować czyszczenie i dlatego został otynkowany po raz kolejny. Orginalna czysta cegła widoczna jest tylko na gzymsie miedzy 1 a 2 pietrem od strony podwórka a i z nim był problem bo żeby uzupełnić ubytki szukano cegieł o podobnym kolorze.

[WojtaSS]

To że nie odkryto cegły może być zrozumiałe skoro być może faktycznie były za duże ubytki, ale zastanawiam się dlaczego konserwator zabytków zgodził się na tak durny kolor tegoż budynku? Przecież nie wyglądał tak pierwotnie, a celem opieki konserwatorskiej jest przywracanie do stanu pierwotnego bądź takiego jakim miał być obiekt w zamierzeniu twórców!!!
Ohyda...ble...

[piotr k]

Arsenał przed wojną.

[BOGDAN]

Zbudowano ten obiekt ze środków państwowych. Pełnił rolę - w rozumieniu dzisiejszym - Wojskowej Komendy Uzupełnień. Tutaj powoływano rezerwistów do Landwehry (Obrony Krajowej). W mieście stacjonował wówczas III Batalion 14 Pułku Landwehry (piechota).
19 marca 1871 goszczono tutaj kadrę pilskiego pułku Landwehry po jego powrocie z kampanii francuskiej.
Po kilku zmianach w użytkowaniu, od 11 lutego 1888 został nazwany krótko Bezirkskommando Schneidemuehl (Komenda Okręgowa Schneidemuehl).
W 1914 roku - jw.
W 1938 roku budynek należał do Ministerstwa Pracy Rzeszy i mieścił się tutaj Urząd Zaopatrzenia (bliższych informacji nie mam).

Malowanie, tynkowanie i różnego rodzaju "pomysły" naszych władz na terenie Ziem Zachodnich miały na celu zatarcie niemieckiego charakteru wielu obiektów. Dochodziło do takich paradoksów, że usuwano tabliczki znamionowe z maszyn i urządzeń. Oznakowania przebiegu linii elektrycznych, wodnych, kanalizacyjnych i gazowych także zniknęło w większości. Jeszcze do dzisiaj w Pile (i nie tylko) są kłopoty z dokładnym określeniem ich przebiegu. Sam pamiętam te "akcje" z lat dziecinnych.

[Aragorn]

Dodam jeszcze że ówczesne władze raziła nawet nazwa Kruppa na szynach » viewtopic.php?t=36
Trochę rozumiem próby władz komunistycznych co do zatarcia niemieckiego charakteru miasta ale ich nie pochwalam, a już tym bardziej zatarcia śladu polskości Piły.

[BOGDAN]

Aż się prosi "uszanować" ten (chyba najstarszy) budynek w Pile. Nasze miasto nie może pochwalić się przecież nadmiarem zabytków. Jak juz będzie do wyburzenia to jak zwykle władze miasta i konserwatorskie się obudzą.

[Kramer]

Mieszkam w nim od ostatnich 17 lat i obiło mi się o uszy, że była nawet na liście obiektów przeznaczonych do rozebrania a na jego miejsciu miał powstać III "Merkury" ale na szczęście coś przeszkodziło w realizacji tego planu. Jako ciekawostkę mogę podać, że w czasie remontów można znaleść sporo ciekawych rzeczy: zamurowany w ścianie różaniec, moneta o nominale 2gr z 1923 roku, banknot 20zł z 1 marca 1940 roku, gazety pisane gotykiem jako doszczelnienie ram okiennych, niemieckie stalówki w szparach w podłodze, i wiele innych drobiazgów. POZDRAWIAM

[BOGDAN]

Był kiedyś pomysł, bodajże w latach 80-tych, żeby przenieść tutaj Dział Dziecięcy z ówczesnej Biblioteki Wojewódzkiej. Ale jak to zwykle bywa, bez pieniążków...
Pozdrawiam

[Filip]

A propos elewacji jeszcze. Wątpię żeby trudne byłoby uzupełnienie ubytków w cegłach. Ludzie sprzedają takie z rozbiórki na np. podjazdy czy chodniki albo murki ozdobne. Miasto nie mogło czegoś takiego kupić?? A ten kolor to zapewne wynik próby upodobania się do koloru czerwonej cegły.

[BOGDAN]

Nie spodziewam się renowacji tego obiektu w najbliższych latach. Może gdyby zmienił przeznaczenie, bo aktualnie jest zamieszkały. Miasto tego nie zrobi, konserwator zabytków "cienko przędzie".

Pozdrawiam

[pavvlo]

Nowy materiał na naszej stronie dotyczący powyższego tematu, opracował SA108 » http://www.dawna.pila.pl/czytelnia/arsenal.php

[Jarek63]

Czy aby Arsenał był najstarszym budynkiem zachowanym do dzisiejszych czasów, chyba jednak nie. Fakt, tak pisze w wielu opracowaniach powojennych. Moim jednak zdaniem najstarszym budynkiem jest jednak dawna Loża Masońska obecnie Wyższa Szkoła Biznesu przy zbiegu Piekarskiej i Niepodległości.

[SA108]

Może faktycznie trochę uprościłem. Loża masońska może być starsza od arsenału, ale na dobrą sprawę nie wiadomo nawet kiedy dokładnie powstała (R. Chwaliszewski w artykule na jej temat pisze o połowie XIX w., w wykazie obiektów zabytkowych jest 4 ćwierć XIX w., w jednym artykule nawet pisze się o latach dwudziestych XIX w.). W każdym razie arsenał jest najstarszym budynkiem którego data budowy jest pewna.

[Kreska]

Z zainteresowaniem przeczytalam opracowanie na temat Arsenalu. Odnosnie jednak budynku lozy masonskiej, to jak podaje Jo Mihaly w swoim pamietniku, wybudowal go jej dziadek, Eduard Golz. Zmarl on w roku 1912. Z tresci pamietnika wynika ponadto, ze nie byl staruszkiem, tak jak nie byla bardzo stara jej babcia. Przypuszczalnie babcia mogla byc w czasie I wojny swiatowej w przedziale wieku 50-60 lat. Nic nie wskazuje, ze miedzy malzonkami byla ogromna roznica wieku. Jesli byla 10 letnia, to wyobrazam sobie, ze Eduard Golz urodzil sie gdzies pod koniec lat 40-tych wieku XIX. Wyobrazam sobie, ze nie mial mniej niz 30 lat, gdy budowal loze. Tym sposobem wychodzi mi, ze budynek lozy powstal pod koniec lat 70-tych.
Pozdrawiam

[SA108]

Dzięki, wreszcie jakieś konkrety!

Według postu Toma: viewtopic.php?p=6010#6010

Eduard Golz budował także:

Infanterii Kaserne, tunel Dworca kolejowego, Pocztę, Urząd dla głuchoniemych.

Więc musiał budować co najmniej od 1870 roku - zakład dla głuchoniemych, najstarszy z wymienionych budynków, wzniesiono w latach 1870-72.
Co jeszcze budował Golz? Ja wiem jeszcze o jego willi - obecny budynek Społem przy pl. Konstytucji 3 Maja.

[Kreska]

Jak sie glebiej zastanawiam nad trescia pamietnika, to mam ochote cofnac sie jeszcze o jakies 10 lat, uwzgledniajac, ze w tym opisywanym okresie jej starsi bracia maja po okolo dwadziescia lat, wiec matce dajmy 40, babci 60, dziadkowi przed smiercia 75. To teraz mi wychodzi, ze budynek lozy zostal zbudowany w latach 60-70. Tak juz powinno chyba pozostac. :)

[Kreska]

P.s. Oczywiscie mam na mysli, ze powstac powinien najwczesniej w latach 60-70, ale mogl i pozniej.

[Tom]

Cześć poszukiwaczom!

Ta strona o Dawnej Pile tak się rozwija, że niestety nie jestem w stanie brać czynnego udziału we wszystkich tematach. Postanowiłem też coś poszukać.
Znalazłem informacje na temat najstarszego dokumentu Loży Masońskiej w Schneidemühl.

Mitglieder-Verzeichnis der unter Konstitution der Grossen National-Mutter-Loge der Preussischen Staaten, genannt Zu den Drei Weltkugeln arbeitenden St. Johannis-Freimaurer-Loge Borussia und der damit verbundenen Delegierten Altschottischen Loge Esra im Orient zu Schneidemühl: für das Maurerjahr ..
Schneidemühl. 1893.

Tłumaczenie: "Spis członków ukonstytuowanej Wielkiej-Matki-Loży (Pruskiej Konfederacji) znanej organizacji na planecie Ziemia St. Johannis-Wolnomularska-Loża „Borussia” związana ze Staro-Szkocką Lożą "Esra" delegatura z Bliskiego Wschodu /dla/ Schneidemühl: w roku Masońskim 1893

Czasopisma Loży z lat 1893-97 można przejrzeć na miejscu (Staatsbibliothek-Berlin) Biblioteka Państwowa w Berlinie przy Potsdamer Straße, Nr katalogowy /Nb 4257/20 MF;Schneidemühl/

Poza tym jeszcze inne dokumenty Loży Masońskiej z Schneidemühl można przejrzeć w http://www.sonderarchiv.de które w 1957 roku zostały przekazane przez Moskwę dla DDR. Nr. Akt 1153

Nie wiem w jakich latach wybudowano ten Budynek, ja szacuje na lata 1870-1890, dlatego, że w/w dokument mówi o ukonstytuowaniu Loży w roku 1893. Chyba, że odbywało się to co kilka lat, więc warto zajrzeć /szczególnie zainteresowani/ w te dokumenty, być może jest tam konkretna odpowiedź.

Jo Mihaly wspomina pod datę 22 September 1915, że Budynek ten uległ pożarowi /spalił się/

Pozdrawiam
Tom

[sisman]

Mam taki rysunek Arsenału:



Hill's Hotel