Stan wojenny w Pile i okolicach

[Zbiwol]

Plakat kolportowany przez Zarząd Regionu NSZZ "Solidarność" w Pile w listopadzie 1981 r. ramach Akcji Ogólnopolskiej o dostęp do środków masowego przekazu.

Autorem projektu i wykonawcą linorytu był mój szkolny kolega Marcin Sikora z Koszalina uczeń I roku Policealnego Studium Zawodowego "Reklama handlowa" w Pile.

[Zbiwol]

Stan wojenny w Pile.

W pierwszych miesiącach stanu wojennego w województwie pilskim opór społeczny polegał przede wszystkim na kolportażu ulotek (zazwyczaj wykonanych ręcznie) i malowaniu napisów.
W nocy 31 grudnia w Czarnkowie rozrzucono ulotki odręcznie o treści "Nie poddamy się". 1 lutego we wsi Mielęcino (gmina Człopa) wywieszono ręcznie napisaną ulotkę Apel obywatelski. W nocy z 16 na 17 lutego na budynku będącym wcześniej siedzibą Komitetu Miejskiego PZPR i na pobliskim parkingu namalowano symbole Polski Walczącej, a na jednym z kiosków na targowisku miejskim napis "Precz z czerwonymi". W tym samym czasie w Złotowie pojawiły się odręczne ulotki "o wrogiej treści", podpisane MOWM. Około 10 marca we wsi Lipka (gmina Ryczywół) na przystanku autobusowym naklejono odręcznie wykonane ulotki z hasłem "Orła wrona nie pokona". W Czarnkowie namalowano kredą symbole Polski Walczącej. W tym przypadku MO ujęła sprawców, "okazali się nimi uczniowie szkół podstawowych w wieku 11-13 Iat.
W tym samym miesiącu także w Czarnkowie pojawiły się w obiegu banknoty, najczęściej o nominale 1000 zł, z wypisanym czerwonym flamastrem hasłem "Śmierć PZPR". Bank podjął działania, aby wycofać z obiegu "banknoty w ten sposób uszkodzone".
W lutym 1982 r. powstał w Pile Regionalny Komitet Strajkowy NSZZ "S". Jego organizatorem był Jacek Ciechanowski, ukrywający się działacz "S" Polamie. Skład RKS ulegał zmianom - w różnych okresach czasu tworzyli go: Jacek Lenartowicz (Polam), Ryszard Bednarek (Kombinat Budowlany), Leonard Wesołowski (ZNTK), Zdzisław Kobuz (Pilskie Przedsiębiorstwo Nafty i Gazu), Zdzisław Nowicki (Wojewódzka Spółdzielnia Inwalidów), Franciszek Banasz (Polam) Janusz Lemanowicz (Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy), Roman Nisiewicz (Polam), Krystyna Lemanowicz (PSS Społem).
RKS (a po zmianie nazwy - Regionalny Komitet Wykonawczy) wydawał pismo pt. "Lech"
Aktywizacja działań opozycyjnych nastąpiła w maju 1982 r. Jeszcze pod koniec kwietnia w pilskich zakładach pracy, między innymi ZNTK i "Polamie", oraz liceum ogólnokształcącym pojawiły się ulotki wzywające do boj kotu pochodu pierwszomajowego, a w Trzciance zapowiedziano mszę św., "w czasie kiedy odbyć się mają główne uroczystości 1-majowe".
Więcej ulotek rozpowszechniono przed ogólnopolskim dniem protestu zapowiedzianym na 13 maja 1982 r. Kolportowano je wówczas w Czarnkowie, Trzciance, Wałczu oraz zakładach w Pile ("Polam", "Powogaz", ZNTK).
14 maja 1982 r. jadący z Trzcianki do Czarnkowa ujrzeli namalowane na całą szerokość szosy dwa symbole Polski Walczącej oraz hasła "Lecha uwolnić" i "Zwycięży Solidarność". Na pobliskim znaku drogowym umieszczono wizerunek wrony.
O wiele większe natężenie oporu społecznego odnotowano w sierpniu 1982 r. Szczególnie po 13 sierpnia działania podziemia "objawiały się w niespotykanych dotąd zakresach" poprzez kolportaż ulotek, malowanie w miejscach publicznych symboli i haseł oraz propagandę szeptaną.
Za zagrożenie władze uznały okolicznościowe msze św. zapowiedziane na 31 sierpnia w Chodzieży, Rogoźnie, Szamocinie i Pile. Spodziewano się po nich demonstracji ulicznych. Tego dnia na pl. Zwycięstwa w Pile odbyła się największa niezależna manifestacja, której organizatorem był pilski RKS. Ponieważ przed godz. 16 na placu zgromadziło się około pięciuset osób, skierowano tam kompanię ZOMO i dwa plutony MO. Dowódca ZOMO wezwał przez megafon zebranych do rozejścia się. Wylegitymowano kilkadziesiąt osób. Protestujący próbowali zaintonować Boże, coś Polskę, po czym spokojnie się rozeszli. Nie zastosowano "środków przymusu bezpośredniego", a w "rejonie zagrożonym" wzmocniono służby patrolowe z zadaniem wzmożonego legitymowania.
W następnych miesiącach stanu wojennego podziemna "Solidarność" rozwijała niezależną działalność wydawniczą. Zorganizowano system kolportażu "bibuły" przeznaczonej głównie dla innych miejscowości regionu. Polegał on na zakopywaniu nieprzemakalnych skrzynek żywicznych w okolicznych lasach. Do skrzynek jedne osoby wkładały podziemne wydawnictwa, a inne zabierały je stamtąd i kolportowały dalej. Początkowo funkcjonowały dwie-trzy takie skrzynki, w następnych latach około dziesięciu. Taki sposób kolportażu przetrwał do przełomu 1988/1989 r. W Pile oprócz wspomnianego "Lecha" od 10 lipca 1983 r. wydawano "Fundamentalistę".


Za: "Stan wojenny w Polsce 1981-1983"

[Zbiwol]

Tekst obwieszczenia o wprowadzeniu stanu wojennego na terenie PRL-u.


OBWIESZCZENIE

o wprowadzeniu stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa.

Kierując się potrzebą zapewnienia wzmożonej ochrony państwowych interesów państwa obywateli, w celu stworzenia warunków skutecznej ochrony spokoju, ładu i porządku publicznego oraz przywrócenia naruszonej dyscypliny społecznej, a także mając na uwadze zabezpieczenie możliwości sprawnego funkcjonowania władzy i administracji państwowej oraz gospodarki Narodowej – działając na podstawie art. 33 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – Rada Państwa wprowadziła stan wojenny.

W związku z tym podaje się do publicznej wiadomości, że na Czas obowiązywania stanu wojennego w szczególności:

zakazane zostało zwoływanie i odbywanie wszelkiego rodzaju zgromadzeń pochodów i manifestacji, a także organizowanie przeprowadzanie zbiórek publicznych oraz imprez artystycznych, rozrywkowych i sportowych bez uprzedniego uzyskania zezwolenia właściwego terenowego organu administracji pań­stwowej, z wyjątkiem nabożeństw i obrzędów religijnych odbywających się w obrębie kościołów, kaplic i innych miejsc przeznaczonych wy wyłącznie do tych celów;

zakazane zostało rozpowszechnianie wszelkiego rodzaju wy­dawnictw, publikacji i informacji każdym sposobem, publicz­ne wykonywanie utworów artystycznych oraz użytkowanie jakichkolwiek urządzeń poligraficznych bez uprzedniego uzy­skania zgody właściwego organu;

zawieszone zostało prawo pracowników do organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju strajków oraz akcji protestacyjnych;

nałożony został na osoby przebywające w miejscach publicznych obowiązek posiadania przy sobie dokumentu stwierdzającego tożsamość, a stosunku do uczniów szkół mających ukończone lat 13 – legitymacji szkolnej lub tymczasowego dowodu osobistego;

wprowadzony został obowiązek uprzedniego uzyskiwania ze­zwolenia właściwego terenowego organu administracji pań­stwowej na pobyt stały w strefie nadgranicznej, a organu Milicji Obywatelskiej na pobyt czasowy w tej strefie;

zakazane zostało uprawianie turystyki oraz sportów żeglar­skich i wioślarskich na morskich wodach wewnętrznych i terytorialnych;

Ponadto w czasie obowiązywania stanu wojennego, w zakresie powszechnego obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:

1) poborowi uznani za zdolnych do służby wojskowej oraz żołnierze rezerwy niezależnie od ich przeznaczenia mogą być w każdym czasie powołani do czynnej służby wojskowej, na zarządzeni Ministra Obrony Narodowej;

2) określone jednostki organizacyjne administracji i gospodarki narodowej, wykonujące zadania szczególnie ważne dla obronności i bezpieczeństwa państwa militaryzacją, co oznacza nałożenie na osoby zatrudnione w tych jednostkach szczególnych obowiązków, o których osoby te zostaną poinformowane przez kierowników zakładów pracy;

3) osoby przeznaczone do służby w określonych formacjach obrony cywilnej mogą byś zobowiązane do pełnienia czynnej służby w obronie cywilnej w czasie i zakresie wynikającym z wykonywanych zadań;

4) obywatele mogą być zobowiązani przez właściwe teren o organy administracji państwowej i organy administracji wojskowej do wykonania określonych świadczeń osobistych i rze­czowych na rzecz obrony państwa.

W czasie obowiązywania stanu wojennego, jeżeli tego będą wymagały interesy ochrony spokoju, ładu i porządku publicznego uprawnione organy administracji państwowej mogą również:

1) wprowadzić ograniczenia swobody poruszania się mieszkańców w określonym czasie i miejscach przez wprowadzenie godziny milicyjnej albo zakazu opuszczania lub przebywania do określonych województw, miast i gmin;

2) nałożyć obowiązek uprzedniego uzyskiwania zezwolenia właściwego, terenowego organu administracji państwowej na zmianę miejsca pobytu, polegającą na przeniesieniu się innej miejscowości na czas dłuższy niż 48 godzin oraz obowiązek niezwłocznego zameldowania się w nowym miejscu pobytu;

3) zawiesić działalność stowarzyszeń związków zawodowych, zrzeszeń oraz organizacji społecznych i zawodowych, których działalność stanowi zagrożenie dla interesów bezpieczeństwa państwa, z wyjątkiem kościołów i związków wyznaniowych;

4) wprowadzić cenzurę przesyłek pocztowych, korespondencji telekomunikacyjnej oraz kontrolę rozmów telefonicznych;

5) zobowiązać posiadaczy radiowych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych do złożenia tych urządzeń do depozytu we wskazanych miejscach;

6) zobowiązać posiadaczy broni palnej krótkiej oraz broni myśliwskiej i sportowej, a także posiadaczy amunicji i materiałów wybuchowych do złożenia ich we wskazanych miejscach;

7) zakazać dokonywania zdjęć fotograficznych i filmowych oraz obrazów telewizyjnych określonych obiektów i miejsc albo na określonych obszarach;

8) zakazać używania określonych odznak i mundurów;

9) wstrzymać lub ograniczyć pracę określonych urządzeń łączności oraz wykonywanie usług łączności pocztowej i telekomunikacyjnej;

10) zawiesić lub ograniczyć przewóz osób i rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym i wodnym oraz ruch pojazdów mechanicznych na drogach publicznych;

11) zamknąć lub ograniczyć graniczny ruch osobowy i towarowy przez przejścia graniczne;

W czasie obowiązywania stanu wojennego osoby naruszające wprowadzone zakazy, nakazy, obowiązki i ograniczenia, podlegają obostrzonej odpowiedzialności karnej za przestępstwa lub wy­kroczenia w postępowaniu doraźnym i przyśpieszonym.

Osoby, mające ukończone lat 17 w stosunku do których istnieje uzasadnione podejrzenie, iż pozostając na wolności pro­wadzić będą działalność zagrażającą bezpieczeństwu państwa mogą być internowane w ośrodkach odosobnienia na czas obowią­zywania stanu wojennego na podstawie decyzji komendanta wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej.

W stosunku do osób pełniących służbę wojskową i służbę w jednostkach zmilitaryzowanych oraz służbę w obronie cywilnej ­stosowane będą za przestępstwa popełnione w związku z tą służbą odpowiedzialność karna przed sadami wojskowymi według przepisów odnoszących się do żołnierzy w czynnej służbie wojsko­wej w czasie wojny.

Podaje się również do publicznej wiadomości, że w przypad­kach zbiorowego lub indywidualnego bezpośredniego zagrożenia życia, zdrowia lub wolności obywateli albo mienia społecznego, indywidualnego lub osobistego znacznej wartości, a także zagro­żenia lub zajęcia budynków administracji państwowej i organi­zacji politycznych oraz ważnych obiektów i urządzeń gospodarki narodowej albo obiektów ważnych dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, obok indywidualnych i zespołowych działań funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i innych formacji powołanych do ochrony porządku publicznego mogą być wprowadzone oddziały i pododdziały sił zbrojnych (wojska), przy czym wszelkie te siły uprawnione są do użycia środków przymusu bezpośred­niego w celu przywrócenia spokoju, ładu i porządku publicznego.

Wzywa się wszystkich obywateli do bezwzględnego prze­strzegania wprowadzonych zakazów i ograniczeń oraz wykonywania innych nałożonych obowiązków a także podporządkowania się wszelkim zarządzeniom uprawnionych władz, wydanym w celu zapewnienia spokoju, ładu i porządku publicz­nego oraz umocnienia dyscypliny społecznej.

PRZEWODNICZĄCY RADY PAŃSTWA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

[Zbiwol]

Jeszcze jedno zdjęcie z Piły zrobione w 19 marca 1981 r. na starym budynku MKZ z hasłem dotyczącym pobicia Jana Rulewskiego na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Nie było tajemnicą że w akcji brali udział funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej z Piły.

[adam]

Internowanie działaczy Solidarności i I sekretarza PZPR Edwarda Gierka (?)

Edward Gierek uważany był przez dyktatora komunistycznego Jaruzelskiego za zdrajcę komunizmu, gdyż podpisał " Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych", co dało podstawy do utworzenia "Wolnych Związków Zawodowych".

[Zbiwol]

Rozpracowanie Delegatów Pilskiej Solidarności przez Służbę Bezpieczeństwa w Pile materiały zachowane w IPN o/Poznań:

[Zbiwol]

TAJNY - Szyfrogram z SB Piła dn. 16.10.1982 do Biura Studiów Służby Bezpieczeństwa MSW w Warszawie GA-02292/82 (Egz. 2)

W odpowiedzi na szyfrogram nr 48700/619 z dnia 12.10.1982 r. informuję:
1. Dotychczas nie ujawniono żadnej z działającej na naszym terenie nielegalnej grupy byłej „Solidarności”. Z posiadanych materiałów operacyjnych wynika, iż aktualnie działają dwie grupy nielegalne. Jedna na terenie Piły, druga na terenie Wałcza. Wszystko wskazuje na to, że grupy te są bardzo nieliczne, składają się najwyżej z kilku osób i o wąskim zakresie oddziaływania (doraźnie w większych zakładach m.in. na terenie Piły, Wałcza i Czarnkowa).
2. Na terenie woj. pilskiego ujawniono druk n. wym. nielegalnych czasopism:
- „Lech” – Gazeta Wojenna Regionalnego Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność” w Pile, wydawana przez Redakcję Społeczną RKS NSZZ „S” w Pile. W okresie stanu wojennego wydano 6 numerów (ostatni z data 7.07.1982 r.). Istnieje przypuszczenie, że osoby wydające gazetę wywodzą się ze środowiska ZSO „Polam” w Pile. Rozpracowaniem grupy zajmuje się Sekcja III Wydz. V tut. Komendy.
- „Biuletyn Wałecki” – wydawany przez b. działaczy NSZZ”S” z terenu Wałcza, Dotychczas ukazały się 2 numery (ostatni 7.06.1982 r.).
- „Wiadomości bieżące” – pismo szeregowych członków „Solidarności”. Wydawane przez b. działaczy NSZZ „S” z terenu Wałcza. Nie ustalono dokładnej liczby wydanych dotychczas numerów.
- „Wolny Głos Nauczyciela” – wydawany przez NSZZ”S” Nauczycielską. Wydano dotychczas 1 numer (kwiecień 1982 r.). Pismo wydawane przez osoby związane ze środowiskiem nauczycielskim.
3. Znany jest jeden punkt poligraficzny znajdujący się na terenie Wałcza. Materiały nielegalne wykonane są ręcznie przy zastosowaniu prostej techniki. Likwidacja i bliższe rozpoznanie powyższego punktu będzie możliwe z chwilą ponownego podjęcia druku nielegalnych materiałów.
4. Z byłych działaczy „Solidarności” z terenu naszego województwa ukrywa się tylko Ciechanowski Jacek s. Zygmunta ur. 08.11.1951 r., były wiceprzewodniczący KZ NSZZ „S” przy Zakładach Sprzętu Oświetleniowego „Polam” w Pile, zam. Piła ul. Boh. Stalingradu 1/3.
Z posiadanych materiałów operacyjnych wynika, iż wymieniony może być współautorem „Gazety Wojennej” – „Lech” wydawanej przez RKS NSZZ „S” w Pile.
Aktualnie nie ma możliwości zatrzymania wymienionego gdyż często zmienia swoje miejsce pobytu – ukrywania.
Według ostatnich informacji źródłowych widziany był na terenie Wałcza i Piły.

por. mgr R. Bartnicki

[Zbiwol]

Chciałem przesłać jeszcze kilka materiałów dotyczący mojej osoby, a mających związek z moją działalnością w Pile w dniach 13-15 grudnia 1981 r. czyli bezpośrednio po wprowadzeniu stanu wojennego. Czynności prowadzone przez pilską Służbę Bezpieczeństwa polegające na przeszukaniu mieszkania (rewizji), u Państwa Jasińskich przy ul. Żeromskiego miało miejsce 10-12 stycznia 1981 r., po moim aresztowaniu.

,
, ,
,

[Zbiwol]

Szanowny Adminie
Czy to prawda, że temat stanu wojennego został zamknięty?

Pozdrawiam: Zbigniew Wołocznik

[Aragorn]

Temat zamknięty to taki w którym nie można pisać postów, więc to nieprawda z tym zamknięciem tematu.
Pozdrawiam

[PilTom]

Czołgi, samochody opancerzone, milicja, wojsko, wyłamywane drzwi nawet z odrzwiami, zakuwani w kajdanki działacze, krzyki, bicie, więzienia wypełnione po brzegi, izolatki, przesłuchania, płacz dzieci z matkami uciekającymi na plebanie, do kościołów, aby się schronić. To obraz nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku.

Żeby nie mówili, że temat zamknięty to zachęcam do zajrzenia pod poniższy link:

http://pila.salezjanie.opoka.org.pl/?p=11191

Może któryś z moderatorów przerzuci tutaj treść? Myślę, że warto, a mi coś słabo to wychodzi.

[adam]

W książce ks. Jarosława Wąsowicza SDB pt: "Tylko orły szybują nad granią" zawarte jest kazanie z Mszy św. za Ojczyznę, w XXV rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, wygłoszone w Pile 13 grudnia 2006 r. a w nim mowa o sytuacji w naszym mieście w owym czasie.

[Krzysztof Ju]

Pilanie uhonorowani odznakami FMW

13 grudnia w 14 miastach w Polsce zostały wręczone odznaki Federacji Młodzieży Walczącej. Uhonorowanie odbyło się także po raz pierwszy w Pile.

Odznaki wręczał ks. Jarosław Wąsowicz, ogólnopolski kapelan FMW oraz Stanisław Oskierka, pierwszy przewodniczący pilskiej „Solidarności” po 1989 roku.

— Na mój wniosek zarząd przyznał 18 odznak, tym, którzy współpracowali ze mną przez ostatnie lata. To podziękowanie za ich wkład w budowę wolnej polski i upamiętniania bohaterów naszej wolności oraz dbanie o historię pilskiej „Solidarności” — mówił ks. Wąsowicz.

Odznaki zostały przyznane Adamowi Dopierale, Antoniemu Gawrochowi, Edwinowi Klessie, Dorocie Fechner, Franciszkowi Langnerowi, Wandzie i Romanowi Nisiewiczom, Krystynie Liberowicz, Krystynie i Januszowi Lemanowiczom, Markowi Stachowiczowi, Gabrieli Milskiej, ks. Zbigniewowi Hulowi SDB, ks. Januszowi Zdolskiemu SDB, Przemysławowi Leńcowi, Markowi Fijałkowskiemu, Hieronimowi Słomianowskiemu, Stanisławowi Sorgowickiemu, Janowi Lisajowi, Marianowi Małeckiemu, Danucie i Henrykowi Górowskim, Agnieszce i Andrzejowi Zarankom oraz Marcinowi Porzuckowi.

— Mam nadzieję, że w przyszłym roku również uhonorujemy odznakami zasłużonych, bo dobrych ludzi w Pile jest wiele — dodał na końcu ks. Wąsowicz.

Federacja Młodzieży Walczącej to niezależna, podziemna organizacja młodzieżowa działająca w konspiracji w okresie PRL.




fot. swietarodzina.pila.pl (więcej zdjęć i nagranie audio w linku poniżej)


Źródło: www.swietarodzina.pila.pl
Data wydania: 14 grudnia 2015

Pułkownik LWP na obchodach 13 grudnia

— Oni bronili ojczyzny! — próbował wytłumaczyć żołnierzy Jaruzelskiego płk Jan Tomasz Szettel podczas obchodów wprowadzenia stanu wojennego.

W niedzielę 13 grudnia w sali św. Jana Bosko odbyło się spotkanie promocyjne nowej książki „Pilskie drogi do wolności” (więcej na jej temat»). Tego dnia zostały wręczone również odznaki Federacji Młodzieży Walczącej (więcej»).

Jeden z głosów, jaki pojawił się podczas spotkania, upamiętniającego m.in. 34. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, dotyczył „drugiej strony barykady”.

— Jeśli chodzi o 13 grudnia 1981 roku to byłem w tym czasie w mundurze, w koszarach, pod rozkazami gen. Jaruzelskiego. Dla żołnierza – rozkaz nie gazeta. Wówczas myśmy nie wiedzieli, gdzie mamy ruszyć. Robiliśmy to, co do nas należało — mówił płk. Jan Tomasz Szettel, ostatni komendant Wyższej Oficerskiej Szkoły Samochodowej w Pile.


płk. dr inż. Jan Tomasz Szettel, fot. swietarodzina.pila.pl

Próbował z żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego zrobić ofiary stanu wojennego, ponieważ dochodziło do wypadków, a żołnierze ginęli, bo czołgi wpadały w poślizgi.

— To nie jest tak, że ci którzy byli po drugiej stronie to byli anty patrioci, źli ludzie. To nie tak. Musimy właściwie wyważyć. Dookoła Polski wówczas były wojska byłego Układu Warszawskiego. Te wojska, były w stanie wejść. Co zrobił Jaruzelski? Ściągnął najlepsze siły do Warszawy — kontynuował pułkownik.

Z sali słychać było: „Za daleko pan zabrnął”. „Zakłamywania historii mamy już dosyć”.

Głos zaraz zabrał ks. Jarosław Wąsowicz, doceniając odwagę za wystąpienie w takim dniu oraz zachęcił do przeczytania książki-kroniki z tamtych lat. Zgodził się z nim, że żołnierze też byli ofiarami stanu wojennego, bo musieli robić rzeczy niezgodne z sumieniem.

— Ksiądz Styrna dbał również o młodych chłopców, którzy szli do wojska. Były msze, wręczenia medalików. I zapraszam pana pułkownika na dwugłos – debatę historyczną. Ale nie w takim dniu — uciął krótko ks. Wąsowicz.

Wystąpienie pułkownika podsumowała również Dorota Fechner, nauczycielka historii.

— To dziwne, że pan płk Szettel tu wystąpił. Gratuluje odwagi, bo wszedł pan do ula. To nie jest przypadek, że tak się stało. Kolokwialnie nazywaliśmy ich „trepów”, ale pan jest wyjątkiem od reguły. Chciałabym dodać, że pan pułkownik, był cichym przyjacielem żołnierzy Armii Krajowej — mówiła Fechner.

Na koniec dodała, że nastał czas, abyśmy przestali się dzielić w Ojczyźnie i że musimy się pojednać w prawdzie.


Źródło: www.swietarodzina.pila.pl
Data wydania: 15 grudnia 2015

[anerr]

Tak się jakoś złożyło, że mój ojciec odbywał zasadniczą służbę wojskową, gdy ogłoszono stan wojenny. Wspominał, że dostał rozkaz spacyfikowania "buntowników", ale odmówił. Za niewykonanie rozkazu został zdegradowany i trafił do aresztu na kilka dni.

[Krzysztof Ju]

Ojciec służył wówczas w pilskim garnizonie czy w innym? Co się dalej z nim działo do 1989 roku?

[anerr]

Nie, był w Inowrocławiu, ale tata urodził się, wychował i mieszka do dzisiaj w Miasteczku Kraj. Poprzedniego posta napisałem, bo chciałem pokazać, że "po drugiej stronie barykady" też nie było za ciekawie. To była końcówka jego służby. Z powodu stanu wojennego wydłużono mu okres ZSW. Później pracował w Mostostal Poznań, aż do jego upadku. Miał trochę problemów, gdy miał jechać w delegacje do Niemiec (nie pamiętam czy do NRD czy RFN) właśnie z Mostostalu, bo nazwisko było "niepewne politycznie" czy jakoś tak.

[SA108]

Ulotka/plakat MKZ NSZZ "Solidarność" w Pile z 1980 roku.

[Aragorn]

Wystawa pt.: NSZZ „Solidarność” i opozycja demokratyczna w Wielkopolsce 1980–1990, przygotowana przez poznański Oddział Biura Edukacji Narodowej IPN.
Wystawa czynna od 7 do 19 grudnia 2016, wstęp wolny, po wcześniejszym uzgodnieniu.
Więcej informacji: Stowarzyszenie EFFATA, Tel. 601970679, e-mail: effata@wp.pl
Byłe kino Iskra, ul. Jana Kilińskiego 12 .



PS. wejście od strony szkoły budowlanej.

[Krzysztof Ju]

Andrzej i Joanna Gwiazdowie w Pile o stanie wojennym

Działacze opozycji z czasów PRL mówili w Pile o stanie wojennym.

Spotkanie z Andrzejem i Joanną Gwiazdami odbyło się w czwartkowy wieczór w Młodzieżowym Domu Kultury w Pile. To był jeden z punktów pilskich obchodów 36. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego.

Spotkanie z działaczami antykomunistycznej opozycji prowadził ksiądz Jarosław Wąsowicz. - Dla nas jest to spotkanie wyjątkowe, również dlatego że 36 lat temu pan Andrzej Gwiazda uczestniczył w największych manifestacjach, jakie wówczas miały miejsce w Pile. To były manifestacje w obronie prasy związkowej. Pan Andrzej Gwiazda przemawiał wtedy na ul. Śródmiejskiej - mówił witając gości ksiądz Wąsowicz.

- W czasie stanu wojennego na terenie NRD odbył się zjazd ministrów spraw wewnętrznych krajów Układu Warszawskiego. Na tym zjeździe Kiszczak wygłosił referat, w którym najważniejsze było zdanie, że jedynym celem wprowadzenia stanu wojennego w Polsce jest zmiana kierownictwa Solidarności. I cel ten został osiągnięty w stu procentach. Została powołana Solidarność pod innym kierownictwem. Pod kierownictwem, które twierdziło że pierwszy milion trzeba ukraść, że bezrobocie jest nie tylko konieczne ale też korzystne, itd - mówił w Pile Andrzej Gwiazda. - Kilka dni temu w wywiadzie powiedziałem, że dla mnie stan wojenny dalej trwa. I będzie trwał dopóki w sądach orzekać będą sędziowie, którzy orzekali wówczas - na mocy dekretu o stanie wojennym, który był bezprawny. To sędziowie, którzy dokonali największego przestępstwa, jakiego może dopuścić się sędzia czyli wydawać wyroki na podstawie bezprawnego aktu - dodał Andrzej Gwiazda.

Wtórowała mu jego żona, Joanna Gwiazda. - Pierwszym celem stanu wojennego było chyba psychiczne i fizyczne osłabienie społeczeństwa. Zastraszenie, osłabienie i oczywiście likwidacja demokracji i wszelkich swobód obywatelskich. Celem stanu wojennego było też na pewno umocnienie pozycji Wałęsy. Bo na autorytecie Wałęsy oparta była cała koncepcja tych częściowo wolnych wyborów, okrągłego stołu i potem planu Balcerowicza - mówiła w Pile Joanna Gwiazda.


Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 15 grudnia 2017

[Krzysztof Ju]

37. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Franciszek Langner: jest olbrzymia różnica między tamtą a tą "Solidarnością"

- Każdemu przydarzył się ten sam, a jednocześnie inny 13 grudzień. Każdy przeżył to inaczej. Każdy inaczej pamięta. Każdy był w innym miejscu. Dla niektórych wprowadzenie stanu wojennego było błogosławieństwem, dla innych porażką, która zamieniła się w sukces po dziewięciu, dziesięciu latach - mówi Franciszek Langner, legendarny przywódca strajku w Polamie, internowany 13 grudnia 1981 roku. W 37. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w samo południe pod pomnikiem Solidarności złożono dziś kwiaty.

Franciszek Langner, legendarny przywódca największego w regionie pilskim strajku w Polamie w sierpniu 1980 roku, internowany 13 grudnia 1981 roku: Oceny stanu wojennego przestały się tak wyostrzać, ale też czas się oddalił. O wielu rzeczach już dziś nie pamiętamy, a jeżeli pamiętamy, to niestety, są one słabo udokumentowane. Dla mnie to był dzień tragiczny dla Polski i byłby tragiczny dla każdego narodu, którego żołnierze wychodzą na ulice przeciwko swoim rodakom. W ocenach stanu wojennego wciąż jest jeszcze dużo emocji. Na chłodną ocenę historyczną trzeba znacznie dłuższej perspektywy niż 37 lat. Nie znamy nawet jeszcze wszystkich dokumentów. Myślę, że poznają je dopiero następne pokolenia. Ważna jest także perspektywa pojedynczego człowieka. Każdemu przydarzył się ten sam, a jednocześnie inny 13 grudzień. Każdy przeżył to inaczej. Każdy inaczej pamięta. Każdy był w innym miejscu. Dla niektórych wprowadzenie stanu wojennego było błogosławieństwem, dla innych porażką, która zamieniła się w sukces po dziewięciu, dziesięciu latach. Szanuję 4 czerwca w przeciwieństwie do obecnej ekipy rządzącej, której część zasiadała przecież za Okrągłym Stołem. Nie dopuściliśmy wtedy do najgorszej rzeczy. Do rozlewu krwi, co jest wielkim sukcesem społeczeństwa. Co tamta „Solidarność” ma wspólnego z obecną? Jeszcze kilka lat temu sądziłem, że istnieje jakaś wspólnota. Dziś twierdzę, że jest olbrzymia różnica między tamtą a tą Solidarnością. Nazwa jest wprawdzie ta sama, ale obecna Solidarność nie walczy o ideały wolności, o które my walczyliśmy w latach 80-tych Na oczach przywództwa związkowego pada Trybunał Konstytucyjny, padają inne instytucje, które powinny dbać o przestrzeganie swobód obywatelskiej, a „Solidarność” nie reaguje.

Z Encyklopedii Solidarności: Franciszek Langner, ur. 2 X 1955 w Pile. Ukończył ZSZ przy Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile (1972). 1969-1974 pracownik ZNTK, 1974-1975 zasadnicza służba wojskowa, 1976-1982 pracownik Zakładów Sprzętu Oświetleniowego Polam-Piła (obecnie Philips Lighting Poland SA). 1974-1975 w ZSMP.
27-30 VIII 1980 uczestnik strajku w ZSO Polam, przewodniczący KS; od IX 1980 w „S”; przewodniczący KZ w ZSO Polam, IX-XI 1980 przewodniczący MKZ „S” w Pile; współzałożyciel, redaktor naczelny pisma „Solidarność Polamowska”, od X 1981 „Serwisu Informacyjnego” KZ; autor do „Solidarności Pilskiej”, redaktor broszury Bruk był naszym przyjacielem 1956, 1968, 1970, 1976, skonfiskowanej 16 VII 1981; następnie (z Jarosławem Gruszkowskim) objęty postępowaniem sądowym, umorzonym po 13 XII 1981.
13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia we Wronkach, Gębarzewie (uczestnik 3-dniowej głodówki), Kwidzynie (uczestnik 13-dniowej głodówki), 4 XII 1982 zwolniony; zwolniony z pracy. Po wyjściu do 1987 przewodniczący TKZ w ZSO Polam; współorganizator druku i kolportażu podziemnych pism zakładowych: „Robotnicy ’83” (1983-1987), „Protest” (1987-1988), akcji ulotkowych; współpracownik RKW „S” Region Piła, TZR „S” Wielkopolska, RKS we Wrocławiu, Solidarności Walczącej w Pile; w III 1985 aresztowany, przetrzymywany w AŚ w Poznaniu, skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Pile, osadzony w AŚ w Szamotułach, 8 III 1986 zwolniony; w 1986 i 1987 skazany przez kolegium ds. wykroczeń na kary grzywny za kolportaż wydawnictw podziemnych i organizowanie manifestacji. 1982-1983 pracownik prywatnego zakładu Jerzego Cerby, 1984-1985 Hydrobudowy Piła, zwolniony; w 1986 pracownik sezonowy w Lasach Państwowych, od 1987 właściciel zakładu ślusarskiego.
W 1990 radny Miasta Piła z listy „S”, zrezygnował po 6 mies. Honorowy członek KZ „S” w Philips Lighting Poland SA w Pile.
Od 13 X 1980 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Pile w ramach SOR krypt. Filozof. (opr. Jarosław Wąsowicz SDB)


Autor: Agnieszka Świderska
Źródło: www.pila.naszemiasto.pl
Data wydania: 13 grudnia 2018

[maritim]

Na stronie PZL24 pojawił się ciekawy artykuł zawierający zdjęcia ze Złotowa wykonane 13 grudnia 1981r...http://www.pzl24.pl/wiadomosci/6212,zlo ... -Otwa44O98

[Krzysztof Ju]

Plakatów, ulotek, listów czy zdjęć z czasów Solidarności poszukuje biblioteka w Pile

Dokumenty zostaną zeskanowane i udostępnione w sieci. Dzięki temu w cyfrowej formie zachowane zostaną regionalne pamiątki z tego okresu.

- Mamy ciekawe materiały od Łukasza Czarnego, który działał w zespole Ręce do Góry. Przyniósł nam ulotki, które zrywał z klatek schodowych. Ulotki, które odciągały młodzież od manifestacji, takie typowo propagandowe, pokazujące jakie to były czasy. Mamy też oczywiście różnego rodzaju gazetki solidarnościowe z tamtego okresu - mówi Joanna Wyrwa-Krzyżańska, dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Pantaleona Szumana w Pile.

W tym m. in. gazetki dotyczące oświaty, polamowskie jednodniówki czy gazetki wydawane przez działaczy w ZNTK. Są także listy i materiały z tego okresu od internowanych.
W domowych archiwach pilan, może być jednak tego znacznie więcej - na to liczy dyrektorka biblioteki. Stąd też jej prośba o pomoc w stworzeniu cyfrowej bazy. Każdy kto posiada plakaty, ulotki, spisane wspomnienia, listy czy dokumenty i fotografie związane z Solidarnością z lat 1980-1989, proszony jest kontakt z biblioteką. Dokumenty zostaną zeskanowane i sfotografowane. Oryginały wrócą do właścicieli, a w formie cyfrowej trafią do internetowego otwartego archiwum.

Projekt Patriotyzm Jutra został dofinansowany ze środków budżetu państwa. „Solidarność regionu pilskiego. Zapomniani bohaterowie, wspomnienia, pamiątki”. Program realizowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie. Dofinansowanie – 54 000 zł. Całkowita wartość – 76 000 zł.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 9 sierpnia 2022

Plakat i nieco więcej szczegółów na stronie biblioteki:

PATRIOTYZM JUTRA 2022

„Solidarność regionu pilskiego. Zapomniani bohaterowie, wspomnienia, pamiątki”



Realizowanym projektem pragniemy nawiązać do okresu do walki o godność i wolność człowieka, która w latach 1980 - 1989 toczyła się ona pod sztandarem „Solidarności” - pierwszego niezależnego i samorządnego związku zawodowego w Europie środkowo-wschodniej.

Projekt służył będzie odkrywaniu, dokumentowaniu oraz upowszechnianiu wiedzy z zakresu tamtejszej historii Polski w ujęciu jej regionalnych pilskich wątków. Temu celowi właśnie mają służyć spotkania z regionalistami, którzy poprowadzą cykl wykładów dla młodzieży oraz spotkania z internowanymi, którzy jako żywi świadkowie historii bohaterowie tamtych czasów - relacjonować będą tamtejsze wydarzenia. Rozmowy zostaną nagrane oraz umieszczone w utworzonym Cyfrowym Archiwum Społeczności Lokalnej Regionu Pilskiego. W trakcie trwania projektu będziemy również prowadzili zbiórkę społeczną pamiątek związanych z ruchem „Solidarności” w okresie 1980-1989. Zebrane materiały także zasilą zbiory społecznego archiwum. Ponadto opublikowany zostanie "Słownik biograficzny internowanych regionu pilskiego", opracowany przez ks. Jarosława Wąsowicza. Promocji książki będzie towarzyszyła okolicznościowa wystawa pamiątek osób internowanych we Wronkach i Gębarzewie.

W oddziale dla dzieci pilskiej biblioteki, gdzie ostatnią siedzibę miała pilska Solidarność zostanie umieszczona tablica edukacyjna.

Projekt odwołuje się do samej istoty solidarności rozumianej jako podstawa ruchu społecznego, oddolne działania, które doprowadziły do rewolucji o przełomowym znaczeniu dla Polski i Europy.

Celem jest odniesienie się zarówno do codziennego życia ludzi z czasów Solidarności, jak również do solidarności międzyludzkiej we współczesnych pandemicznych czasach. W ten właśnie sposób opowieść o przeszłości splecie się z bieżącą relacją, ukazując znaczenie nieprzemijających wartości, takich jak współpraca i partnerstwo.

W rezultacie realizacji projektu odbędą się/powstaną:

1) Cykl 4 prelekcji i spotkań z żywymi świadkami historii pod wspólnym tytułem "Solidarność po pilsku".

"Internowani działacze NSZZ Solidarność z regionu pilskiego”,
"Ksiądz Stanisław Styrna SDB duszpasterz pilskiej Solidarności”,
„Waldemar Jordan – rozmowa z internowanym”,
„Edwin Klessa – rozmowa z internowanym”.

2) 50 biogramów oraz opisów osób, które zostały internowane z województwa pilskiego do ośrodków odosobnienia we Wronkach, Gębarzewie, Kwidzyniu, Wierzchowie Pomorskim.

3) "Słownik biograficzny internowanych regionu pilskiego” - wydanie drukiem, 400 egzemplarzy.

4) Spotkanie autorskie z ks. Jarosławem Wąsowiczem oraz przedstawicielami Poznańskiego Oddziału IPN, promocja wydawnictwa.

5) Tablica edukacyjna w Biblioteki Głównej w Pile zawierająca historię pilskiej Solidarności do momentu pacyfikacji siedziby 13 grudnia 1981 r. oraz informację o najważniejszych postaciach z tamtego czasu w regionie pilskim.

6) Spot w mediach społecznościowych informujący mieszkańców regionu pilskiego o prowadzonej zbiórce publicznej dotyczącej materiałów, zdjęć, nagrań, dokumentów relacji związanych z ruchem „Solidarności” w okresie 1980-1989.

7) Wirtualne archiwum Solidarności utworzone w oparciu o materiały zgromadzone w Cyfrowym Archiwum Społeczności Lokalnej Regionu Pilskiego.

8) Utworzenie stałej wystawy multimedialnej poprzez zakup i montaż monitora interaktywnego.


Partnerzy projektu:
Stowarzyszenie Internowanych i Represjonowanych Region Pilski
Koło Emerytów i Rencistów NSZZ Solidarność „NIEPOKORNI”
NSZZ „Solidarność" Region Wielkopolska, Oddział w Pile

Dofinansowano ze środków budżetu państwa. Patriotyzm Jutra.
„Solidarność regionu pilskiego. Zapomniani bohaterowie, wspomnienia, pamiątki”.
Program realizowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie.
Dofinansowanie – 54 000 zł. Całkowita wartość – 76 000 zł.


Źródło: www.biblioteka.pila.pl
Data wydania: czerwiec 2022