Walki o Piłę 1945

Post autor: **wojtaq** » 09 mar 2018, 08:31

JarG pisze:Słowo przeciw słowu - prawda jest taka, że w Pile (Schneidemuhl) nie było wojsk niemieckich - umacniali się na pobliskim Wale Pomorskim !!! (...) zdążyli zatopić tzw. podziemne miasto - jeśli ktoś o tym nie wie, to raczej mówi o innej Pile :D :D

"Wot zagwozdka", jak powiedziałby starszyna Czernousow, który z niejednego pieca jadł chleb w kultowym serialu PRL o II wojnie. Na skutek podobnych sensacji odnoszę wrażenie, że coś przespałem lub conajmniej zostałem pominięty przy rozdziale ważnych informacji :mryellow:

Matrix · Post autor: **Matrix** » 09 mar 2018, 20:13

Zaczyna się robić ciekawie hmmm... bez komentarza.
Może dodam taki dokument, może to falsyfikat wg teorii...

Post autor: **Krzysztof Ju** » 26 maja 2018, 03:43

Wg Lexikon der Wehrmacht w Pile były ciężkie czołgi Tiger II, a nawet wzięły udział w walkach z czerwonoarmistami. Tygrys Królewski, czyli Panzerkampfwagen VI B Tiger II to największy i najcięższy czołg II wojny światowej użyty w boju.

fot. Hamann. Bundesarchiv, Bild 146-1975-102-12A.

Wspomniany leksykon, opisując szlak bojowy 103 Ciężkiego Batalionu Pancernego SS (schwere SS-Panzer-Abteilung 103) wymienia, że trzy Tygrysy Królewskie, z drugiej kompanii pod dowództwem SS-Untersturmführera Haake, podczas transportu na front wschodni miały 27 lub 28 stycznia 1945 r. przystanek w Pile. Pod sporadycznym ostrzałem zmieniono gąsienice i kamuflaż na zimowy. Dwa czołgi z nasypu kolejowego odpierały ataki czerwonoarmistów, zaś trzeci z powodu usterek technicznych był wyłączony z akcji. Nocą czołgi translokują się w kierunku Odry.

Tekst oryginalny z leksykonu:

Der III. Zug, SS-Untersturmführer Haake, der 2.Kp. wird mit drei Panzern sowie dem Vierlingsflak-Zug in Schneidemühl entladen. Er führt zuerst Kettenwechsel und Weißtarnung durch. Die russische Artillerie beschießt bereits sporadisch den Ort. Anschließend gehen zwei Panzer an Bahndamm in Stellung, wehren noch mehrere russische Infanterieangriffe ab. Der dritte Panzer bleibt wegen technischen Schadens zurück. In der Nacht schlagen sich beide Panzer mit aufgesessener Infanterie nach Westen durch. Am nächsten (29. Januar 1945) bzw. übernächsten Tag (30. Januar 1945) werden Blumberg bzw. Friedeberg und Landshut, später Küstrin erreicht.

Jeszcze w temacie 1945 roku: wg tablicy na cmentarzu wojennym Armii Czerwonej w Wyrzysku spoczywają tam żołnierze polegli w styczniu 1945 r. w walkach o Wyrzysk i Piłę. Tablicę wypatrzyłem na fejsie Aragorna. Strona Cmentarze i groby wojenne w Wielkopolsce informuje, że:

W miejscowości Wyrzysk przy ulicy Podgórnej znajduje się cmentarz żołnierzy radzieckich. Spoczywa na nim 191 żołnierzy Armii Radzieckiej, w tym 129 znanych (stan na 20 czerwca 2012 r.), poległych w walkach w okolicy i zmarłych z ran na terenie szpitali, zlokalizowanych od stycznia do marca 1945 r. na terenie Wyrzyska.
Cmentarz został założony w 1945 r. Cztery lata później rozszerzono go, przenosząc na jego teren ciała ekshumowanych żołnierzy z terenu całej gminy. Ostatecznie cmentarz urządzono w 1950 r.
Cmentarz ma powierzchnię 940 m². Znajdują się na nim 44 mogiły: 32 zbiorowe, 12 indywidualnym. 36 z nich to mogiły imienne.

fot. Aragorn

Post autor: **Krzysztof Ju** » 31 maja 2018, 15:17

W 2017 r. nakładem Ciekawostki Historyczne.PL wyszła ksiażka Dariusza Kalińskiego pt. Czerwona zaraza. Jak naprawdę wyglądało wyzwolenie Polski?. Autor zebrał zatrważające dane i przykłady anarchii, przemocy, przestępstw i zbrodni Armii Czerwonej dokonywanych wobec Polaków i Polek w latach 1944-1946.

Gdy przez ziemie polskie przechodził front, między nacierającymi oddziałami frontowymi a NKWD zabezpieczającymi tyły, szły jednostki kwatermistrzowskie i wojska drugiego rzutu. Głównie ci ostatni (a także jednostki wycofywane latem do ZSRR) na terenach zdobytych dokonywali grabieży rabując mienie i inwentarz ludności, masowo gwałcąc Polki i Niemki oraz nierzadko dotkliwie bijąc lub zabijając osoby, które próbowały im w tym przeszkodzić.

Natomiast specjalne przyfrontowe bataliony demontowały przemysł i gospodarkę oraz infrastrukturę, w tym też lokomotywy, wagony, tory rozbierając linie kolejowe, wyposażenie warsztatów kolejowych i inne elementy transportu kolejowego. Zarekwirowane mienie tysiącami wagonów wywozili do ZSRR. Autor opisał też działalność sowieckich obozów, falę terroru, mordów i masowych egzekucji dokonywanych na polskim podziemiu i opornych względem władzy komunistycznej. Przy tym wszystkim niewinnie brzmią deportacje Polaków na roboty przymusowe do ZSRR oraz częściowe niepłacenie rachunków za utrzymanie i energię dla sowieckich garnizonów.

Bezpośrednio o Pile autor wspomina w trzech miejscach.

W kontekście działalności komendantur wojennych pojawia się wzmianka (s. 36) w raporcie o sytuacji na Pomorzu Zachodnim w maju/czerwcu 1945 roku opracowanym przez Sekcję Zachodnią, komórkę Departamentu Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Kraj podporządkowanej rządowi polskiemu na emigracji. Przypis o raporcie kieruje do tekstu Aleksandry Pietrowicz pt. Ziemia odzyskana nie-obiecana, "Biuletyn IPN", nr 9-10, 2005:
[quote="Aleksandra Pietrowicz, Ziemia odzyskana nie-obiecana, "Biuletyn IPN", nr 9-10, 2005, s. 121-122"]3. Stosunek Niemców do Polaków
(...) Generalnie można stwierdzić, że na Pomorzu Zachodnim faktyczną władzę sprawiają sowieccy komendanci wojenni, którzy rozstrzygają w ostatniej instancji. Urzędnicy polscy żalą się, że np. komendanci sowieccy z władzami polskimi uzgadniają pewne sprawy, następnie jednak po zażyciu alkoholu jednostronnie zmieniają uzgodnione uprzednio decyzje. Ostatnio w Złotowie, podczas pewnej uroczystości, komendant wojenny usiłował zastrzelić starostę [pilskiego Bronisława Thomasa] i wicewojewodę pomorskiego, [Zygmunta] Felczaka, którzy z trudem wyszli z opałów.

4. Organizacje polityczne
Formalnie istnieją na Pomorzu Zachodnim wszystkie cztery partie, ale działalności nie ujawniają poza tym, że w skład różnych komitetów i komisji powołuje się ich przedstawicieli (Komisje Osadnicze, Mieszkaniowe itp.). W każdym mieście, do którego kolejno zjeżdża urząd wojewódzki (Piła, Szczecin, Starogard [Stargard], Koszalin), mieszczą się reprezentacyjne gmachy i dużo mieszkań, zajętych przez PPR. Poza tym działalności ich się nie odczuwa. Przemówienia na jakichś zebraniach. W Pile PPR urządziło akademię 1-Majową. Na akademii jednak 3 Maja jako przedstawiciel partii przemawiał prezes PSL.[/quote]

W kontekście masowych gwałtów, na stronie 112 bez podania przypisu, autor odnotowuje:

W wielkopolskiej Pile 7 kwietnia 1946 roku krasnoarmiejec zgwałcił dwie uczennice szkoły podstawowej. Jedna z dziewczynek miała 9, a druga 10 lat.

Również bez podania źródła wymienia (s. 233) miejsca, gdzie NKWD zlokalizowało swoje obozy o różnym profilu, w tym też obóz w Pile.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 03 sie 2018, 01:56

Znalezione na koncie prywatnym Pawła Klityńskiego na Facebooku. Pierwsza informacja pochodzi ze wpisu z dnia 19 lutego, zaś druga z 3 listopada 2017 r.

Paweł Klityński - facebook.com/PawelKlitynski pisze:Historia jest piękna i Namacalna!!Natrafiłem i jestem w posiadaniu szczątek myśliwca jak-9T nr-86 w którym stracił życie kpt:Oleg Matwiejew (...). Szczątki Jak-9T będzie można oglądać w Pilskim Okręgowym Muzeum.

Paweł Klityński - facebook.com/PawelKlitynski pisze:Zdjęcia wykonano w 1980r.Tata Mama i siostra.W 1978 roku A dokładnie 22 czerwca "Ludowe Wojsko Polskie" wyciągnęło w Pile przy ul Wawelskiej z jednego ze stawków cegielnianych pojazd M2 Half Truck Car.Pojazd ten pod koniec lat 40-tych XX w został ofiarom tuszowania i likwidacji Sprzętu Amerykańskiego w "Ludowym Wojsku Polskim"Na terenie całej Polski.Była to operacja która trwała do końca lat 50 XX w i miała za zadanie pokazać Wyższość Sprzętu Radzieckiego nad Amerykańskim jakoby to tylko sprzęt radziecki przyczynił się do wygrania 2 wś. Zdjęcia pokazane przeze mnie mają zapobiec spekulacją czy rzeczywiście u nas w Pile na poligonie coś takiego było jak widać (Było) 1985 roku pocięty palnikiem przez mało mądrych żołnierzy z pilskiego garnizonu.

Warto wspomnieć, że pan Paweł wspólnie z panem Misiakiem prowadzi "Muzeum Lend-Lease Piła - Sprzęt Aliantów w Wojsku Polskim na Wschodzie". Muzeum prezentowało się podczas zeszłorocznego święta Wojska Polskiego.

fot. z galerii zdjęć na ww. profilu z 16 sierpnia 2017 r.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 05 lut 2019, 16:44

Na rosyjskim forum sgvavia.ru znajduje się wątek poświęcony cmentarzowi w Leszkowie i tam, na podstronie trzeciej, uwagę zwróciła mapka z rozmieszczeniem jednostek Armii Czerwonej w rejonie Piły.

Fragment mapy niestety nie jest opisany i zawiera tylko link do opisu czerwonoarmijnej 260 Dywizji Piechoty na stronie www.pamyat-naroda.ru

Poza informacjami o tym, kto dowodził dywizją, pod jakie jednostki podlegała i z jakich jednostek się składała, jest też przedstawiony szlak bojowy i dzienniki działań bojowych. Jeden z dzienników opisuje działania w rejonie Piły. O tym można też przeczytać w dziennikach bojowych innych jednostek, które walczyły o miasto lub w pobliżu (lista jednostek poniżej). Oprócz opisów zawarto w dziennikach także nazwiska dowódców, organizację i uzbrojenie wojsk oraz statystykę strat własnych i wroga. Większość dzienników została napisana na maszynie, ale zdarzają się napisane odręcznie. Poza tym na stronie dostępne są też liczne meldunki sztabów. Czy ktoś znający język rosyjski przetłumaczyłby fragmenty dzienników niżej wymienionych jednostek dotyczące działań na obszarze Piły? Analiza map i dzienników bojowych oraz meldunków pozwoliłaby rozwinąć i doprecyzować wiedzę o walkach w 1945 r.

Okładka i pierwsze strony dziennika bojowego 60 Dywizji Piechoty za okres luty 1945 r. Źródło: pamyat-naroda.ru

Odnotowane w dzienniku bombardowanie Piły w dniu 4 lutego '45 dokonane przez 44 Gwardyjski Pułk Lotnictwa Bombowego. Źródło: pamyat-naroda.ru

Aby wywołać mapy operacyjne z konkretnego okresu walk, będąc na stronie dowolnej jednostki, trzeba przy mapce znaleźć mały suwak i zjechać do pozycji zaczynających się od końca stycznia 1945 r. Po zaznaczeniu wyskoczy w prawym górnym rogu mapki rubryka pn. "Воинская часть" i klikamy w link pod "Историческая карта". Z kolei pod nią zazwyczaj wyświetli się "xx - документов частей" skąd przeniesiemy się do dokumentów powiązanych z daną lokalizacją, m.in. do meldunków sztabów. Zaznaczenie pod mapką opcji "Дополнительные координаты" da chyba więcej map. Przykładowe mapy:

Pierwsze oddziały krasnoarmiejców podchodzą pod Piłę na fragmencie mapy 47 Armii (stan na 24-26 stycznia '45). Linia rozdziela strefę działań pomiędzy 61 Armią (od Koszyc na południe) a 47 Armią (od Koszyc na północ). Obok fragment mapy z pozycjami jednostek 2 Gwardyjskiej Armii Pancernej (stan na dzień 26 stycznia '45).

Fragment mapy 47 Armii (stan na 26-31 stycznia '45).

Sforsowanie Gwdy w dniu 28 stycznia '45 na wysokości Kalina-Leszków przez jednostkę 12 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty. Schemat z dziennika wojennego dywizji.

Uderzenia trzech pułków 311 Dywizji Piechoty na Piłę od zachodu wg stanu na dzień 1 lutego '45.

Koncentracja i rejony walk jednostek 60 Dywizji Piechoty od 3 lutego '45 wg mapy z dziennika bojowego dywizji za okres luty 1945 r.

Mapa grupy operacyjnej generała-majora Kuźmina (stan na 3-8 lutego '45).

Położenie jednostek 31 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej (stan na 8 lutego '45). Jedną z nich był 1376 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej i dwie mapki z dziennika bojowego pułku pokazują lokalizację na dzień 4 i 5-7 lutego'45.

Mapka wspomniana na początku okazała się być fragmentem mapy operacyjnej 47 Armii (stan na 10-12 lutego '45).

Spis jednostek Armii Czerwonej walczących w rejonie Piły w ramach operacji wiślańsko-odrzańskiej:

1 FRONT BIAŁORUSKI (1 Белорусский фронт)

61 Armia (61 армия)
- 9 Gwardyjski Korpus Piechoty (9 гвардейский стрелковый корпус)
  - 12 Gwardyjska Dywizja Piechoty (12 гвардейская стрелковая дивизия)
    - 32 Gwardyjski Pułk Piechoty (32 гвардейский стрелковый полк)
    - 37 Gwardyjski Pułk Piechoty (37 гвардейский стрелковый полк)
      28 stycznia '45 pułki sforsowały rzekę na wysokości Kalina-Leszków i ominęły miasto od południa.
- 89 Korpus Piechoty (89 стрелковый корпус)
  - 23 Dywizja Piechoty (23 стрелковая дивизия)
  - 311 Dywizja Piechoty (311 стрелковая дивизия)
    - 1067 Pułk Piechoty (1067 стрелковый полк)
    - 1069 Pułk Piechoty (1069 стрелковый полк)
    - 1071 Pułk Piechoty (1071 стрелковый полк)
  - 397 Dywizja Piechoty (397 стрелковая дивизия)
    - 448 Pułk Piechoty (448 стрелковый полк) [za Alcatel i dokumentem dywizji]
    - 447 Pułk Piechoty (447 стрелковый полк) [za Alcatel i dokumentem dywizji]
    - 446 Pułk Piechoty (446 стрелковый полк) [za Alcatel i dokumentem dywizji]
    - 1015 Pułk Artylerii (1015 артиллерийский полк) [za Alcatel i dokumentem dywizji]
    Od 31 stycznia do 2 lutego '45 dywizje szturmowały miasto od zachodu i wschodu.
- 215 Zapasowy Pułk Piechoty 61 Armii (215 запасный стрелковый полк) [za Alcatel i wspomnieniami Шепетинский Яков Исаакович na iremember.ru]
- Wojska artyleryjskie, pancerne i zmechanizowane wspierające 61 Armię [za Oswobożdienije gorodow]
  - 6 Dywizja Artylerii Przełamania (6 артиллерийская дивизия прорыва)
    - 2 Brygada Moździerzy (2 минометная бригада)
      - 135 Pułk Moździerzy (135 минометный полк) [za Alcatel]
    - 18 Brygada Artylerii Haubic (18 гаубичная артиллерийская бригада)
      - 511 Pułk Artylerii Haubic (511 гаубичный артиллерийский полк + sprawozdanie)
    - 21 Brygada Artylerii Lekkiej (21 легкая артиллерийская бригада)
      - 1314 Pułk Artylerii Lekkiej (1314 легкий артиллерийский полк) [za Alcatel i wspomnieniami Орлов Владилен Александрович na iremember.ru]
      - 1711 Pułk Artylerii Lekkiej (1711 легкий артиллерийский полк) [za sprawozdaniem ww. brygady]
    - 118 Brygada Artylerii Ciężkich Haubic (118 тяжелая гаубичная артиллерийская бригада)
  - 38 Gwardyjska Brygada Artylerii (38 гвардейская пушечная артиллерийская бригада)
  - 85 Samodzielny Pułk Czołgów (85 отдельный танковый полк)
  - 1811 Pułk Artylerii Samobieżnej (1811 самоходно-артиллерийский полк)

47 Armia (47 армия)
- 77 Korpus Piechoty (77 стрелковый корпус)
  - 185 Dywizja Piechoty (185 стрелковая дивизия)
    - 257 Pułk Piechoty (257 стрелковый полк)
    - 280 Pułk Piechoty (280 стрелковый полк)
    - 1319 Pułk Piechoty (1319 стрелковый полк)
    - 695 Pułk Artylerii (695 артиллерийский полк) [za Alcatel]
      Od 3 lutego '45 ataki od wschodu, 13/14 lutego pobita przez ewakuujący się garnizon pilski.
  - 234 Dywizja Piechoty (234 стрелковая дивизия)
    - 29 i 31 stycznia '45 walki w rejonie Dobrzycy.
  - 328 Dywizja Piechoty (328 стрелковая дивизия)
    - 29 stycznia '45 zajęła Skórkę i Dobrzycę, po sforsowaniu Gwdy 31 stycznia zajęła Starą Łubiankę.
- 125 Korpus Piechoty (125 стрелковый корпус)
  - 60 Dywizja Piechoty (60 стрелковая дивизия)
    - 1281 Pułk Piechoty (1281 стрелковый полк)
    - 1283 Pułk Piechoty (1283 стрелковый полк)
    - 1285 Pułk Piechoty (1285 стрелковый полк)
    - 969 Pułk Artylerii (969 артиллерийский полк)
      Od 3 lutego '45 koncentracja i od 7 lutego '45 ataki pułków od południa na węzeł kolejowy i od południowego-zachodu na Górne.
    - 177 Oddzielna Rota Plecakowych Miotaczy Ognia (177 oтдельная рота ранцевых огнемётов) [za Alcatel, publikacją Doświadczenia wyniesione z walk wojsk chemicznych... i dziennikiem jednostki]
      Operatorzy miotaczy ognia wspierający szturmy 1283 i 1285 Pułku Piechoty.
- 129 Korpus Piechoty (129 стрелковый корпус)
  - 260 Dywizja Piechoty (260 стрелковая дивизия)
    - 1028 Pułk Piechoty (1028 стрелковый полк)
    - 1030 Pułk Piechoty (1030 стрелковый полк)
    - 783 Pułk Artylerii (783 артиллерийский полк)
      Od 3 lutego '45 koncentracja i od 7 lutego '45 ataki pułków od strony północnej na Koszyce i od strony północno-zachodniej na Jadwiżyn.
- Wojska artyleryjskie, pancerne i zmechanizowane podporządkowane 47 Armii
  - 70 Pułk Czołgów Ciężkich Gwardii {d-ca ppłk I. Szergorodski} [za Miniewicz i Perzyk] lub 70 Samodzielny Gwardyjski Pułk Czołgów Ciężkich (70 отдельный гвардейский тяжелый танковый полк) [za Oswobożdienije gorodow i tankfront.ru]
  - 334 pułk ciężkich dział pancernych {ppłk F. Goraszczenko} [za Miniewicz i Perzyk] lub 334 pułk artylerii pancernej gwardii [za Balcerowiak] albo 334 Gwardyjski Pułk Ciężkiej Artylerii Samobieżnej (334 гвардейский тяжелый самоходно-артиллерийский полк) [za Wojna totalna 1941-1945 i tankfront.ru].
  - pułk artylerii samochodowej {ppłk S. Korostija} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie 1892 Pułk Artylerii Samobieżnej (1892 самоходно-артиллерийский полк) (za Oswobożdienije gorodow i tankfront.ru)
  - dywizjon gwardyjskich moździerzy rakietowych M-31 {ppłk Jakub Muchaczew} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie oddział 75 Gwardyjskiego Pułku Artylerii Rakietowej (75 гвардейский минометный полк) [za Wojna totalna 1941-1945 i artykułem o jednostkach katiusz na rosyjskiej Wikipedii poprzez nazwisko Мухачёв Яков Иванович], ewentualnie oddział 32 Brygady Moździerzy (32 минометная бригада) [za Oswobożdienije gorodow i dziennik bojowy 279 Pułku Moździerzy].
  - brygada ciężkich moździerzy 160 mm {płk N. Lichaczew} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie oddział 32 Brygady Moździerzy (32 минометная бригада) [za Oswobożdienije gorodow i dziennik bojowy 279 Pułku Moździerzy]
  - brygada moździerzy {płk. J. Karialin} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie 41 Gwardyjska Brygada Artylerii Rakietowej (41 гвардейская минометная бригада + dziennik brygady) [za Oswobożdienije gorodow, Wojna totalna 1941-1945 i bdsa.ru oraz ww. artykuł poprzez nazwisko Карелин Евгений Иванович]
  - część dywizji artylerii przełamania {gen. mjr D. Zarażewski} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie 22 Dywizja Artylerii Przełamania (22 артиллерийская дивизия прорыва) [za Oswobożdienije gorodow, Nadysev i biogramem Зражевский Дмитрий Степанович na rosyjskiej Wikipedii]
    - 6 Brygada Moździerzy Ciężkich (6 тяжелая минометная бригада)
    - 32 Brygada Moździerzy (32 минометная бригада)
      - 279 Pułk Moździerzy (279 минометный полк)
    - 41 Gwardyjska Brygada Artylerii Rakietowej (41 гвардейская минометная бригада + dziennik brygady)
    - 59 Brygada Artylerii (59 пушечная артиллерийская бригада)
    - 63 Brygada Artylerii Haubic (63 гаубичная артиллерийская бригада)
      - 236 Pułk Artylerii Haubic (236 гаубичный артиллерийский полк)
      - 278 Pułk Artylerii Haubic (278 гаубичный артиллерийский полк)
    - 97 Brygada Artylerii Ciężkich Haubic (97 тяжелая гаубичная артиллерийская бригада)
  - 31 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej (31 зенитная артиллерийская дивизия) [za Wojna totalna 1941-1945]
    - 1376 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (1376 зенитный артиллерийский полк)
    - 1380 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (1380 зенитный артиллерийский полк)
    - 1386 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (1386 зенитный артиллерийский полк)
  - 278 Gwardyjski Pułk Artylerii Przeciwpancernej (278 гвардейский истребительно-противотанковый артиллерийский полк) [za relacją o walkach dwóch baterii pułku]
  Od 4-6 lutego '45 pancerne i artyleryjskie siły wsparcia 47 Armii.
- Wojska inżynieryjno-saperskie podporządkowane 47 Armii [za Alcatel i dziennikiem brygady oraz dziennikiem 47 Armii]
  - 1 Oddzielna Gwardyjska Moto-Inżynieryjna Brygada Rezerwy Komendy Głównej (1 гв. омотоибр РГК)
    - 4 Gwardyjski Zmotoryzowany Batalion Inżynieryjny (4-й гвардейский моторизованный инженерный батальон)
    - 5 Gwardyjski Zmotoryzowany Batalion Inżynieryjny (5-й гвардейский моторизованный инженерный батальон)
  - 13 Oddzielny Batalion Pontonowy (13-й отдельный понтонно-мостовой батальон)
- 2 Gwardyjska Armia Pancerna (2-я гвардейская танковая армия)
  - 12 Gwardyjski Korpus Pancerny (12 гвардейский танковый корпус)
    - 48 Gwardyjska Brygada Pancerna (48 гвардейская танковая бригада)
    - 49 Gwardyjska Brygada Pancerna (49 гвардейская танковая бригада)
    - 66 Gwardyjska Brygada Pancerna (66 гвардейская танковая бригада)
      Działania 24-27 i 29 stycznia '45. Okrążenie miasta, ataki od wschodu, północnego-wschodu i kontratak od południa.
    - 34 Gwardyjska Brygada Zmotoryzowana (34-я гвардейская мотострелковая бригада)
      Okrążenie miasta i atak pod Kaliną 26 stycznia '45, działania na Staszycach i w rejonie dworca towarowego 30 stycznia '45.
    - 316 Gwardyjski Pułk Moździerzy (316-й гвардейский миномётный полк) [za Alcatel i dokumentami pułku]
      Na początku oblężenia, w dniach 26-27 stycznia '45, ostrzeliwały teren Schneidemühl z wyrzutni rakiet (słynnych Katiusz).
    - 387 Pułk Artylerii Samobieżnej (387-й гвардейский самоходно-артиллерийский полк) [za Alcatel i raportami pułku]
      Wspólnie z 66 Gwardyjską Brygadą Pancerną przeprawił się przez Gwdę w rejonie Dobrzycy i dysponując rzadkimi niszczycielami czołgów M10 okrążał Piłę od północno-zachodniej strony.
- 16 Armia Lotnicza (16 воздушная армия)
  - 6 Korpus Lotnictwa Myśliwskiego (6 истребительный авиационный корпус])
    - 273 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego (273 истребительная авиационная дивизия)
  - 9 Gwardyjska Dywizja Lotnictwa Bombowego (9 гвардейская бомбардировочная авиационная дивизия) [za Oswobożdienije gorodow i artykułem o dywizji na rosyjskiej Wikipedii]
    - 23 Gwardyjski Nocny Pułk Lotnictwa Bombowego (23 гвардейский ночной бомбардировочный авиационный полк)
    - 44 Gwardyjski Pułk Lotnictwa Bombowego (44 гвардейский бомбардировочный авиационный полк)
    - 45 Gwardyjski Nocny Pułk Lotnictwa Bombowego (45 гвардейский ночной бомбардировочный авиационный полк)
  - Obsługa i obrona przeciwlotnicza lotniska po jego zajęciu
    - 403 Batalion Obsługi Lotnisk (403 батальон аэродромного обслуживания)
    - 1150 Samodzielna Kompania Przeciwlotniczych Karabinów Maszynowych (1150 отдельная зенитно-пулеметная рота) [za raportem obrony powietrznej 16 Armii Lotniczej z 27 kwietnia '45]
    - 890 Samodzielna Kompania Przeciwlotniczych Karabinów Maszynowych (890 отдельная зенитно-пулеметная рота) [za ww. raportem]
  - 3 Korpus Lotnictwa Bombowego (3 бомбардировочный авиационный корпус)
    - 241 Dywizja Lotnictwa Bombowego (241 бомбардировочная авиационная дивизия)
      - 24 Pułk Lotnictwa Bombowego (24 бомбардировочный авиационный полк)
        W marcu '45 jednostka krótko stacjonowała w Pile.
    - 301 Dywizja Lotnictwa Bombowego (301 бомбардировочная авиационная дивизия)
  - 6 Korpus Lotnictwa Szturmowego (6 штурмовой авиационный корпус)
    - 197 Dywizja Lotnictwa Szturmowego (197 штурмовая авиационная дивизия) [za dziennikiem ww. korpusu za okres luty '45]
      - 618 Pułk Lotnictwa Szturmowego (618 штурмовой авиационный полк) [za allaces.ru]
    - 198 Dywizja Lotnictwa Szturmowego (198 штурмовая авиационная дивизия)
      - 567 Pułk Lotnictwa Szturmowego (567 штурмовой авиационный полк)
        Pod koniec lutego '45 jednostka ta, z jeszcze jednym pułkiem ww. dywizji, krótko stacjonowała w Pile.
  - 6 Korpus Lotnictwa Bombowego (6 бомбардировочный авиационный корпус)
    - 326 Dywizja Lotnictwa Bombowego (326 бомбардировочная авиационная дивизия)
      - 6 Pułk Lotnictwa Bombowego Dalekiego Zasięgu (6 дальне-бомбардировочный авиационный полк)
      - 445 Pułk Lotnictwa Bombowego (445 бомбардировочный авиационный полк)
      - 840 Pułk Lotnictwa Bombowego Dalekiego Zasięgu (840 дальне-бомбардировочный авиационный полк)
      Dywizja stacjonowała w Pile od kwietnia do końca czerwca '45 dokonując nalotów bombowych na Berlin (do 2 maja '45).
- 1 Armia Wojska Polskiego
  - 4 Mieszana Dywizja Lotnicza
    - 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa"
    - 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego
    Od 9 lutego '45 loty nad miastem i niszczenie siły żywej oraz sprzętu bojowego garnizonu.
- Pozostałe lub niezidentyfikowane jednostki:
  - Jednostki sanitarne i szpitale w okolicach Piły
  - Wojna propagandowa m.in. mjr Griszyn, oficer polityczny, szef 7 wydziału politycznego sztabu 47 Armii [za Miniewicz i Perzyk]
  - Saperzy z czołgami-miotaczami ognia jako wsparcie m.in. 60 DP od 4-6 lutego '45 [za Miniewicz i Perzyk]
  - Jednostki stacjonujące w Pile od 14 lutego '45 do końca wojny
Nazwy jednostek podlinkowane zawierają dzienniki bojowe lub meldunki z informacjami za styczeń i luty '45. Spis wymaga wielu uzupełnień, a szczególnie zidentyfikowania jednostek wsparcia 47 i 61 Armii podczas walk w Pile i okolicach (są wymienione m.in. w dzienniku bojowym 60 Dywizji Piechoty wklejonym na samym początku), więc zapraszam do uzupełniania i poprawiania informacji.

Spis nie uwzględnia jednostek 3 Armii Uderzeniowej (3 ударная армия), które wspólnie z 1 Armią Wojska Polskiego likwidowały przebijający się garnizon "Twierdzy Piła" w dniach 14-17 lutego '45 pomiędzy Kuźnikiem a rejonem Jastrowia. Jest to temat na osobny wpis i tym zajmować się na razie nie będę. Osoby zainteresowane opracowaniem listy tych jednostek znajdą dane w poniższych źródłach.

Listę opracowano na podstawie:
1. Janusz Miniewicz, Bogusław Perzyk, Wał Pomorski, Warszawa 1997, s. 72-74, 92-94, 97, 101.
2. Освобождение городов. Справочник по освобождению городов в период Великой Отечественной войны 1941–1945 (Osvobozhdenie gorodov. Spravochnik po osvobozhdenii︠u︡ gorodov v period Velikoĭ Otechestvennoĭ voĭny, 1941-1945 lub Oswobożdienije gorodow. Sprawocznik po oswobożdieniju gorodow w pieriod Wielikoj Otieczestwiennoj wojny 1941-1945) под общей редакцией С.П. Иванова, М. Л. Дударенко и др. (pod redakcją S.P. Ivanov, M.L. Dudarenko i inni), Moskwa 1985. Шнайдемюль pod koniec rozdziału Польша dostępnego na stronie militera.lib.ru i poza listą miast z konkretnym wykazem jednostek Armii Czerwonej, które zdobywały dane miasto, jest też chronologiczna lista zdobytych miast oraz pomocny wykaz skrótów jednostek. Wykaz części skrótów przetłumaczonych z rosyjskiego na język polski znajduje się na końcu świetnej książki Adama Pleskaczyńskiego pt. Armia Czerwona w walkach o Poznań w styczniu i lutym 1945 roku: analiza bezpowrotnych strat osobowych, Warszawa-Poznań 2016, s. 299-302 i jest dostępna w całości w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej. Pomocny może być też wykaz skrótów jednostek wojskowych na rosyjskiej Wikipedii.
3. Ordre de Bataille RKKA na 1 stycznia 1945 r. [w:] Wojna totalna 1941-1945. Wehrmacht przeciw Armii Czerwonej. Suplement, oprac. suplementu Arkadiusz Wingert, Kraków 2010, s. 334-336. Prawdopodobnie to samo, ale w języku rosyjskim i bez rozwinięcia skrótów, dostępne jest na stronie bdsa.ru i co ciekawe, podano tam też skład Armii Czerwonej na dzień 1 lutego i 1 marca 1945 r. W suplemencie jest podany skład na dzień 1 stycznia i 1 kwietnia, bez lutego i marca 1945 r.
4. Marek Fijałkowski, Walki o Piłę styczeń-luty 1945 r. [w:] Zarys dziejów Piły w latach 1945-2000, red. Marek Fijałkowski, Piła 2013, s. 12-21.
5. Mateusz Kabatek, ks. Robert Kulczyński SDB, Lotnicza historia Ziemi Pilskiej 1910-1945, Sandomierz 2011, s. 144-156.
6. Zenon Klemenczak, Walki o Piłę w roku 1945 [w:] Rocznik Nadnotecki, 1966, t. 1, s. 76-97.
7. Marek Balcerowiak, Walki o Piłę [w:] Rocznik Nadnotecki, 1978, t. 9, z. 1, s. 5-12.
8. Kazimierz Sobczak, Wyzwolenie północnych i zachodnich ziem polskich w roku 1945, Poznań 1985, s. 75, 76, 77-78.
9. Bolesław Dolata, Wyzwolenie Polski 1944-1945, Warszawa 1971, s. 183-185.
10. Edmund Kosiarz, Wyzwolenie Polski Północnej 1945, Gdynia 1967, s. 76-78.
11. Георгий Семенович Надысев (Georgij Semënovič Nadysev lub Gieorgij Nadysiew), На службе штабной (Na służbie sztabnoj), Moskwa 1976. Rozdział Освобождение Белоруссии dostępny na stronie militera.lib.ru
12. Александр Семенович Завьялов, Тихон Ефимович Калядин (Aleksandr Semenovič Zav'âlov, Tihon Efimovič Kalâdin lub A. Zawjałow, T. Kaladin), Восточно-померанская наступательная операция советских войск. Февраль-март 1945 г. (Vostočno-pomeranskaja nastupatel'naja operacija sovetskich vojsk. Fevral'-mart 1945 g. lub Wostoczno-pomierańska nastupatielnaja operacija sowietskich wojsk. Fiewral-mart 1945), Moskwa 1960. Rozdział trzeci, podrozdział Боевые действия войск правого крыла 1-го Белорусского фронта в период с 10 по 18 февраля 1945 г. dostępny na stronie militera.lib.ru
13. pamyat-naroda.ru - na podstawie powierzchownej i wybiórczej analizy map i dzienników bojowych.
14. tankfront.ru
15. allaces.ru
16. iremember.ru
17. Дмитриев Д. М., Якубов В. Е., Боевой опыт химических войск и химической службы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг. [Doświadczenia wyniesione z walk wojsk chemicznych i służb chemicznych w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945], Moskwa 1989, s. 97-102, dostępna na stronie militera.lib.ru.
Aktualizacje spisu jednostek:
- Alcatel odszukał, że o Piłę walczyły: 135 Pułk Moździerzy (w składzie 2 Brygady Moździerzy) oraz 695 Pułk Artylerii (w składzie 185 Dywizji Piechoty). Uzupełniono 8 lutego 2019 r.
- Dodano nową jednostkę: 511 Pułk Artylerii Haubic (w składzie 18 Brygady Artylerii Haubic) oraz link do krótkiego opisu działań bojowych 1028 Pułku Piechoty i 783 Pułku Artylerii (oba w składzie 260 Dywizji Piechoty) z pamyat-naroda.ru
- Alcatel we wspomnieniach na iremember.ru wyszukał 1314 i 1711 Pułk Artylerii Lekkiej (w składzie 21 Brygady Artylerii Lekkiej) i 215 Zapasowy Pułk Piechoty 61 Armii. Uzupełniono 11 lutego 2019 r.
- Dodano 22 kwietnia 2019 r. nowe jednostki znalezione w dziennikach bojowych przez Alcatel: 4 i 5 Gwardyjski Zmotoryzowany Batalion Inżynieryjny w składzie Pierwszej Oddzielnej Gwardyjskiej Moto-Inżynieryjnej Brygady Rezerwy Komendy Głównej oraz 13 Oddzielny Batalion Pontonowy.
- 22 czerwca 2019 r. dodano odkrytą przez Alcatel nową jednostkę: 177 Oddzielna Rota Plecakowych Miotaczy Ognia podlegająca 60 Dywizji Piechoty.
- Alcatel wyszukał trzy pułki piechoty (448, 447 i 446 Pułk Piechoty) wspierane przez 1015 Pułk Artylerii i wchodzące w skład 397 Dywizji Piechoty. Ponadto przetłumaczył relację z walk dwóch baterii 278 Gwardyjskiego Pułku Artylerii Przeciwpancernej. Pułki piechoty i dwa pułki artylerii dodano do spisu jednostek 10 września 2019 r.
- Dodano 7 kwietnia 2020 r. nową jednostkę znalezioną przez Alcatel: 316 Gwardyjski Pułk Moździerzy. Wchodził w skład 2 Gwardyjskiej Armii Pancernej i podlegał 12 Gwardyjskiemu Korpusowi Pancernemu ostrzeliwując z katiusz miasto w dniach 26-27 stycznia '45.
- Dodano 30 maja 2020 r. nową jednostkę odkrytą przez Alcatel: 387 Pułk Artylerii Samobieżnej, który dysponował rzadkimi niszczycielami czołgów M10 i okrążał Piłę od północnego-zachodu wspólnie z 66 Gwardyjską Brygadą Pancerną w ramach 12 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego.

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 08 lut 2019, 01:19

Kawał świetnej roboty! Dziękuję za podzielenie się wiedzą i źródłami, szczególnie ta rosyjskojęzyczna strona z dokumentacją - istna kopalnia wiedzy.

Po pobieżnym przejrzeniu znalazłem tam bardzo szczegółowe dokumenty pewnej jednostki 47 Armii której nie uwzględniłeś w spisie, mianowicie: 695 Pułk Artylerii 185 Dywizji Piechoty [695 артиллерийский полк 185 стрелковой дивизии (695 ап)]. Wśród tych dokumentów jest m.in. mapa z naniesionymi pozycjami z 4.02 i 13.02, mapa ostrzału z dnia 12.02 i plan ofensywy artyleryjskiej operacji likwidacji okrążonej grupy wroga z 6.02. Na planie znajdują się w legendzie pod szkicem jeszcze dwie inne jednostki, których niestety nie udało mi się rozszyfrować.

Oprócz tego natrafiłem jeszcze na krótki raport z działań bojowych 135 Pułku Moździerzy 2 Brygady Moździerzy [135 минометный полк (135 минп) 2 минометная бригада (2 минбр) Резерва Главного Командования (РГК)] z rejonu Schneidemühl. W tym raporcie jest również wzmianka o 1070 Pułku Piechoty (1070 сп) - wymaga to dokładniejszego zweryfikowania. Kluczowy fragment poniżej:

Co pozwolę sobie amatorsko przetłumaczyć jako: "1 lutego o godzinie 11 po 10-minutowym ogniu 135 Pułku Moździerzy, część 1070 Pułku Piechoty, przełamując opór przeciwnika do 12.00 tego dnia zdobyła stację Hasenberg (Dolaszewo), a do 13.00 zajęli cały Hasenberg (Dolaszewo) i odcięli drogę z Wittenberg (Szydłowo) do Schneidemühl (Piła) gdzie się umocnili."

Nawiązując do:

brygada moździerzy {płk. J. Karialin} [za Miniewicz i Perzyk], prawdopodobnie 41 Gwardyjska Brygada Artylerii Rakietowej (41 гвардейская минометная бригада + dziennik brygady) [za Oswobożdienije gorodow, Wojna totalna 1941-1945 i bdsa.ru oraz ww. artykuł poprzez nazwisko Карелин Евгений Иванович]

Odszukałem również "Krótki opis działań 41 Gwardyjskiej Brygady Moździerzy w celu likwidacji okrążonego wroga w mieście Schneidemühl". Dokument ten jest podpisany przez Naczelnika Sztabu 41 Brygady Moździerzy Gwardii - majora Франджуло i przez Dowódcę - pułkownika Вахромеев. Jednak data (23.05.45) sugeruje, że został sporządzony już po wojnie także możliwe, że przyjęte nazwisko Карелин jest prawidłowe. Z ciekawostek to treść mówi także o docenieniu działań brygady przez towarzysza Stalina i nagrodzeniu Orderem Aleksandra Newskiego.

Ponadto na tej samej stronie (pamyat-naroda) oprócz dokumentów dotyczących pojedynczych oddziałów jest mnóstwo dokumentów sporządzonych już po walkach z wnioskami i doświadczeniami wyniesionymi z walki o Schneidemühl. Wszystkie są zatytułowane - Некоторые выводы из опыта проведенных боев за г. Шнайдемюль. Można też trafić na takie perełki jak ta kartka datowana na 14.02.45 zatytułowana "Шнайдемюль полностью очищен" (Schneidemühl całkowicie oczyszczone). Niestety moja słaba znajomość j. rosyjskiego bardzo komplikuje dokładną analizę dokumentów.

Szczerze liczę na rozwój tematu, bo jest niezwykle ciekawy a mnogość danych w dokumentach przytłacza.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 08 lut 2019, 16:22

Dziękuję za uzupełnienie i dopisałem brakujące jednostki do listy :) Poza tym dodałem nową jednostkę: 511 Pułk Artylerii Haubic (w składzie 18 Brygady Artylerii Haubic) oraz link do krótkiego opisu działań bojowych 1028 Pułku Piechoty i 783 Pułku Artylerii (oba w składzie 260 Dywizji Piechoty) z pamyat-naroda.ru

Mnogość danych rzeczywiście przytłacza, ale rozpracowując po kawałku dokumenty każdej jednostki za styczeń-luty 1945 r. da się ogarnąć temat i przedstawić historię walk o Piłę z punktu widzenia wojsk radzieckich.

Alcatel pisze:Po pobieżnym przejrzeniu znalazłem tam bardzo szczegółowe dokumenty pewnej jednostki 47 Armii której nie uwzględniłeś w spisie, mianowicie: 695 Pułk Artylerii 185 Dywizji Piechoty [695 артиллерийский полк 185 стрелковой дивизии (695 ап)]. Wśród tych dokumentów jest m.in. mapa z naniesionymi pozycjami z 4.02 i 13.02, mapa ostrzału z dnia 12.02 i plan ofensywy artyleryjskiej operacji likwidacji okrążonej grupy wroga z 6.02. Na planie znajdują się w legendzie pod szkicem jeszcze dwie inne jednostki, których niestety nie udało mi się rozszyfrować.

Link do dokumentu zawierającego plan: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=455624268 i czy mógłbyś wrzucić linki do reszty? Pozostałe jednostki wymienione w planie to prawdopodobnie oddział 97 Brygady Artylerii Ciężkich Haubic i 279 Pułk Moździerzy.

Przy okazji natknąłem się na schemat pozycji bojowych 260 i 60 Dywizji Piechoty w dniach 9-12, 13 i 14 lutego '45 naniesionych na plan miasta:

Схематический план гор. Шнайдемюль. Описывает период с 09.02.1945 по 14.02.1945 г. Схемы. даты создания документа: с 14.02.1945 по 14.02.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 402, Опись: 9575, Дело: 871. Авторы документа: 47 А. Źródło: pamyat-naroda.ru

Schemat działań jednostek 12 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego w dniach 24-29 grudnia '45:

Действие 12 гв. тк в районе Шнайдемюль. Схемы. № документа: 9, Архив: ЦАМО, Фонд: 307, Опись: 4148, Дело: 348, Лист начала документа в деле: 9. Авторы документа: 12 гв. тк. Źródło: pamyat-naroda.ru

Położenie sztabu i oddziałów (baterie? plutony?) 511 Pułku Artylerii Haubic na dzień 31 stycznia '45:

Отчет о боевых действиях 511 гап 18 габр прорыва РГК участия в операциях по ликвидации окруженной группировки противника города Шнайдемюль. Описывает период с 30.01.1945 по 02.02.1945 г. Отчеты о боевых действиях. даты создания документа: с 02.02.1945 по 02.02.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 9800, Опись: 0000001, Дело: 0026, Лист начала документа в деле: 1. Авторы документа: 18 габр прорыва РГК, гв. генерал-майор артиллерии Пылин, подполковник Кузнецов. Źródło: pamyat-naroda.ru

Alcatel pisze:Oprócz tego natrafiłem jeszcze na krótki raport z działań bojowych 135 Pułku Moździerzy 2 Brygady Moździerzy [135 минометный полк (135 минп) 2 минометная бригада (2 минбр) Резерва Главного Командования (РГК)] z rejonu Schneidemühl. W tym raporcie jest również wzmianka o 1070 Pułku Piechoty (1070 сп) - wymaga to dokładniejszego zweryfikowania. Kluczowy fragment poniżej:

Co pozwolę sobie amatorsko przetłumaczyć jako: "1 lutego o godzinie 11 po 10-minutowym ogniu 135 Pułku Moździerzy, część 1070 Pułku Piechoty, przełamując opór przeciwnika do 12.00 tego dnia zdobyła stację Hasenberg (Dolaszewo), a do 13.00 zajęli cały Hasenberg (Dolaszewo) i odcięli drogę z Wittenberg (Szydłowo) do Schneidemühl (Piła) gdzie się umocnili."

Raczej pomylono 1070 Pułk Piechoty z 1071, który był w składzie 311 Dywizji Piechoty. Na schemacie w poście wyżej, podpisanym jako "Uderzenia trzech pułków 311 Dywizji Piechoty na Piłę od zachodu wg stanu na dzień 1 lutego '45", widać, że w pierwszy dzień lutego w rejonie Dolaszewa operował 1071 Pułk Piechoty. Sam 1070 Pułk Piechoty był w składzie 313 Dywizji Piechoty, a ta w 19 Armii. Na mapie operacji (wschodnio)pomorskiej 19 Armia podlegała pod 2 Front Białoruski (Piła nie leżała w strefie tego frontu) i działała na linii Bydgoszcz-Koszalin zakręcając potem na Słupsk i Gdynię. W dodatku w dziennikach dywizji brak wzmianki o Pile.

Co do nazwisk przy jednostkach, to wyjątkowo podałem je, gdyż w tekście Fijałkowskiego i w książce "Wał Pomorski" Miniewicza i Perzyka przy jednostkach wsparcia 47 Armii podano tylko niedokładne nazwy i obok nazwiska dowódców. W dodatku są małe różnice np. jako dowóca brygady moździerzy u Fijałkowskiego podany jest płk. J. Karianin, zaś u Miniewicza i Perzyka jest płk. J. Karialin. Prawdopodobnie chodzi o полковник Карелин Евгений Иванович, co wg normy PN-ISO 9:2000. Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie powinno się transliterować na płk. Karelin E. I. Moim zdaniem najlepiej podawać oryginalny zapis nazwiska/jednostki/tytułu dokumentu a potem transliterację, bo ułatwia i przyśpiesza to odszukanie informacji. No i wg artykułu na rosyjskiej Wikipedii i dokumentów na pamyat-naroda.ru płk. Karelin zginął 5 marca '45, stąd raport 41 Gwardyjskiej Brygady Moździerzy podpisał w maju '45 już nowy dowódca.

Alcatel pisze:Ponadto na tej samej stronie (pamyat-naroda) oprócz dokumentów dotyczących pojedynczych oddziałów jest mnóstwo dokumentów sporządzonych już po walkach z wnioskami i doświadczeniami wyniesionymi z walki o Schneidemühl. Wszystkie są zatytułowane - Некоторые выводы из опыта проведенных боев за г. Шнайдемюль.

To chyba jest jeden dokument, ale w kilku wariantach lub kopiach napisanych maszynopisem lub nawet wydanych drukiem. Prześledzenie obiegu tego dokumentu i ustalenie adresatów pomogłoby odpowiedzieć na pytanie dlaczego wytworzono go w tak wielu egzemplarzach.

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 09 lut 2019, 02:19

Oczywiście, linki do pozostałych dokumentów dotyczących 695 Pułku Artylerii 185 Dywizji Piechoty:

Wśród tych dokumentów jest m.in. mapa z naniesionymi pozycjami z 4.02 i 13.02, mapa ostrzału z dnia 12.02

Схема боевого порядка 695 ап (4.02):

https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=455624267

Схема боевого порядка 695 ап (13.02):

https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=455624272

Схема огней артиллерии 185 сд (12.02):

https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=455624273

Oprócz tego natrafiłem na ciekawy dokument opisujący m.in. sforsowanie Gwdy w rejonie Kaliny przez 34 Gwardyjską Brygadę Zmotoryzowaną [34-я гвардейская мотострелковая бригада (34 гв. мсбр)], który na swoje potrzeby przetłumaczyłem. Tłumaczenie jest kompletnie amatorskie i może zawierać błędy, ale i tak postanowiłem się nim podzielić:

Отчеты о боевых действиях. даты создания документа: с 31.01.1945 по 31.01.1945 г.
Архив: ЦАМО, Фонд: 3384, Опись: 0000001, Дело: 0024, Лист начала документа в деле: 1
Авторы документа: 34 гв. мсбр, гв. полковник Охман, гв. полковник Скребцов
Źródło: pamyat-naroda.ru

[...] O 3.00 27.01.45r. brygada dotarła w rejon Śmiłowa [...]
W rejonie Śmiłowa brygada otrzymała zadanie ataku w kierunku Küddowtal (Motylewo), sforsowania rzeki Küddow (Gwda), założenia przyczółka, niszczenia sił przeciwnika - jego stanowisk ogniowych na wschodniej krawędzi lasu na południe od Schneidemühl, zajęcia pozycji na północnym skraju z 48. Gwardyjską Brygadą Pancerną i uderzeniem z południa i południowego zachodu zająć Schneidemühl.
O 15 brygada przystąpiła do walki i niszczenia stanowisk lekkiej broni automatycznej wroga zdobywając las na południowy wschód od Schneidemühl i Küddowtal (Motylewa).
O 20.00 27.01.45r. pod osłoną karabinów maszynowych i ostrzału moździerzowego bataliony przystąpiły do forsowania rzeki Küddow (Gwdy).
W rejonie przeprawy rzeka ma szerokość około 80m i ze względu na wartki nurt nie zamarzła. Most okazał się być wysadzony.
Rejon przeprawy jest pod silnym ostrzałem moździerzowym, karabinowym i broni maszynowej z wschodniego skraju lasu na południe od Schneidemühl.
Siły i pododdziały brygady używając improwizowanych/dostępnych narzędzi (deski, kłody, ogrodzenia, drzwi) o 21.00 przeprawiły się przez rzekę Küddow i wpadły w okopy wroga na wschodnim skraju lasu na południe od Schneidemühl. Saperzy brygady natychmiastowo przystąpili do budowy mostu niezbędnego dla przeprawy artylerii i czołgów.
Przeciwnik nie chcąc dopuścić do przekroczenia rzeki przez nasze siły przypuścił 27.01.45r. cztery silne kontrataki siłami do pułku piechoty przy wsparciu artylerii i 8 czołgów [...] Brygada do 16.00 27.01.45 (błąd, chodziło pewnie o 28.01) w pełni przeprawiła się przez rzekę.

Do tego w powyższym dokumencie jest również schemat przedstawiający szlak tej brygady w okolicach Schneidemühl:

Trochę zbaczając z tematu: jako entuzjasta wszelkiej broni pancernej przekopałem trochę dokumentacji w celu odnalezienia dokładnych danych na temat sił pancernych jakimi dysponowała strona niemiecka w rejonach Schneidemühl w '45, ale bez rezultatu. Za nic w świecie nie mogę trafić na opis jakie dokładnie modele "panzerów" i dział szturmowych brały udział w walkach (nie mówiąc o zdjęciach czy numerach). Natrafiłem jedynie na wymienienie z nazwy dział samobieżnych - Wespe i Hummel. Czy jest znana jakaś publikacja która porusza taką tematykę? Biorąc pod uwagę skrupulatność Niemców pewnie gdzieś takie informację się pojawiają - tylko gdzie?

Post autor: **Krzysztof Ju** » 09 lut 2019, 15:38

Dzięki za linki i tłumaczenie dokumentu. Nic nie szkodzi, że amatorskie, bo lepsze jakiekolwiek niż żadne i chętnie poczytam kolejne tłumaczenia :) O sforsowaniu rzeki jest też opis i schemat w dzienniku bojowym 12 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty.

Co do niemieckiej broni pancernej w rejonie Piły: warto zajrzeć do książki "Wał Pomorski" Miniewicza i Perzyka. Dla samej Piły, na stronie 92, wspominają, że w twierdzy znalazło się 26 wozów bojowych, w tym działa samobieżne i czeskie czołgi 38T. Danych niestety nie opatrzono przypisem z namiarem na źródło.

Obecność czołgów 38T potwierdza fragment Ordre de Bataille Grupy Armii "Wisła" z 8 lutego 1945 r. umieszczony w książce "Lotnicza historia Ziemi Pilskiej 1910-1945", strona 137. Fragment pochodzi z raportów przechowywanych w Narodowym Archiwum Stanów Zjednoczonych (NARA). Część niemieckich dokumentów z NARA jest udostępniona w Internecie przez pasjonatów historii militarnej i możesz spróbować pokopać. Dokumenty niemieckie Grupy Armii "Wisła" przejęte przez Rosjan znajdziesz na stronie germandocsinrussia.org.

Hummele posiadał prawdopodobnie 5 Szkolny Pułk Artylerii z Bornego Sulinowa, który walczył między Wałczem a Piłą (vide "Wał Pomorski" Miniewicz i Perzyk, strona 73 + zdjęcie zatopionego w rzece Dobrzycy wozu obserwacyjnego) i potem (wg relacji płk von Bonina w książce "Do końca w Pile" dr Josepha Stukowskiego, strona 169 w wydaniu z 2013 r.) znalazł się w składzie obrony twierdzy. Być może chodzi o Artillerie-Lehr-Regiment 5 (za lexikon-der-wehrmacht.de).

Kilka postów wyżej była wzmianka o krótkiej wizycie Tygrysów.

I niewykluczone, że w dokumentach jednostek likwidujących przebijający się garnizon Piły w dniach 13/14-17 lutego '45 znajdą się konkretne informacje o pojazdach pancernych podane jako zdobycze wojenne lub zniszczony sprzęt wroga. Rosyjskie dokumenty można poszukać na pamyat-naroda.ru, ale nie mam pojęcia gdzie szukać polskich dokumentów z 1 Armii Wojska Polskiego.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 10 lut 2019, 15:27

Chyba wiadomo już skąd pochodzi informacja o 26 wozach bojowych w składzie garnizonu twierdzy Piła wymienionych w książce "Wał Pomorski" Miniewicza i Perzyka z 1997 roku. Taką samą liczbę podaje wcześniejsze opracowanie, bo z 1987 roku - Tadeusz Sawicki "Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Czerwiec 1944 - maj 1945 (struktura)".

W przypisach jako źródło informacji Sawicki podaje zmikrofilmowane dokumenty Grupy Armii "Wisła". Wówczas w zbiorach Wojskowego Instytutu Historycznego w Warszawie a teraz mikrofilmy są prawdopodobnie w Wojskowym Biurze Historycznym.

W poście wyżej wspominałem, że nie wiem, gdzie szukać dokumentację z walk 1 Armii Wojska Polska (1 AWP). Aragorn podpowiedział, że w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie (CAW), gdzie mają kilkaset teczek o 1 AWP i wtedy trzeba znać (lub ustalić w trakcie przeglądania teczek), jakie jednostki walczyły z przebijającą się załogą pilskiej twierdzy.

Z ciekawości szukając dalej, natknąłem się na tekst pt. Analiza „Protokołów badania jeńców” w niewoli żołnierzy „ludowego” Wojska Polskiego podczas walk na ziemiach polskich pomiędzy sierpniem 1944 a kwietniem 1945 r. autorstwa Pawła Jaroniec opublikowany w "Studia z Dziejów Wojskowości", t. VI, 2017 i udostępniony w bazie CEJSH. Są tam dwie rzeczy: informacje o źródłach danych o 1 AWP i wzmianki o żołnierzu niemieckim z Twierdzy Piła.

Pomysł napisania artykułu powstał w trakcie kwerendy w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie. Znajdują się tam „Inwentarze Akt Ludowego Wojska Polskiego” z lat 1943–1945, które obejmują 706 zespołów, łącznie liczących około 669 m.b. akt. Twórcami tej dokumentacji były polskie formacje wojskowe utworzone na terenie ZSRS w latach 1943–1945. Są one ujęte w tzw. III dziale. Inwentarze zespołów należących do działu III zostały wydrukowane w 6 tomach i 2 suplementach*.

* Pierwsze 3 tomy wydawane odpowiednio: t. I – 1961, t. II – 1961, t. III – 1969, zawierają opisy działań bojowych jednostek. Pozostałe tomy: IV – 1970, V – 1969, VI – 1969, opisują instytucje i jednostki takie, jak: kwatermistrzostwo, służby sprawiedliwości, kulturalno-oświatowe, sanitariaty, pralnie polowe czy piekarnie, wchodzące w skład „ludowego” WP.

Wśród dokumentów z omawianego okresu zachowały się rozproszone po różnych jednostkach, „Protokoły badania jeńców” z oddziałów niemieckich, którzy dostali się do niewoli żołnierzy „ludowego” WP. (...) Były gromadzone wraz z przemieszczaniem się frontu w latach 1944–1945. Stanowią cenne źródło do poznania sytuacji wojskowej, ale też i społeczno-politycznej na froncie wschodnim w omawianym okresie. (...)

Kolejnym ważnym elementem jest opis zawartości „Protokołów...”. Składają się na nie relacje – choć nie występujące we wszystkich dokumentach – opisujące miejsce i sposób wzięcia do niewoli. Żołnierze wroga stawali się jeńcami w różny sposób. Erich Niepling (ur. 1922 r.) został dostał sie do niewoli w następujących okolicznościach: [...] batalion wspomniany brał udział w obronie Piły. Dnia 13.02.45 wyszedł z kompanią z Piły i zgodnie z rozkazem chciał się gdziekolwiek przebić do swoich. Widząc, że nie uda się mu przedrzeć z całą kompanią zdecydował się rozbić ją na pojedyncze drużyny i tak się przedzierać. [...] podczas obstrzału stracił swoją grupę i dalej wolał sam się przebijać. [...] Jeniec przyznaje, że do niewoli nie miał zamiaru się zdać, spał w lesie i nagle przebudził się gdy już koło niego stał żołnierz*.

(...)

Inni natomiast wierzyli do końca zarówno propagandzie, jak i swoim dowódcom, że wygrają Niemcy oraz ideologia nazistowska. (...) Podobnie myślał jeniec Erich Niepling (ur. 1922 r.), wzięty do niewoli w lutym 1945 r.: Zdaniem jeńca /mocnego zwolennika reżimu hitlerowskiego/ żołnierze są wygłodzeni i źle uposażeni, ale nastrój jest dobry. Sam jeniec wierzy w zwycięstwo. Wierzy, że Niemcy mają jeszcze broń, której dotychczas nie stosowali i że stanie się cud przed Berlinem*.

* CAW, D1DP, sygn. III-7-147, k.158. Meldunki zwiadowcze, bojowe oraz protokoły przesłuchań jeńców.

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 11 lut 2019, 00:26

Dziękuję za zaangażowanie, temat broni pancernej od dłuższego czasu siedział mi w głowie a teraz mam niemalże pewność, że interesujące mnie dane znajdują się na tych mikrofilmach. Liczę, że kiedyś wzorem Rosjan zostanie to zdigitalizowane i udostępnione online.

Wracając do drugiej strony konfliktu - trafiłem na interesującą stronę ( https://iremember.ru ) ze wspomnieniami weteranów Armii Czerwonej i nie brakuje tam wspomnień z walk o Schneidemühl. Wystarczy wyszukać we wspomnieniach słowa ШНАЙДЕМЮЛЬ i jego rożnych kombinacji. Google Translator całkiem dobrze sobie radzi z tymi tekstami. Podzielę się historiami które udało mi się odszukać:

Орлов Владилен Александрович
1314 Pułk Artylerii Lekkiej [1314 ЛАП] wchodzącej w skład 21 Brygady Artylerii Lekkiej 6 Dywizji Artylerii

https://iremember.ru/memoirs/artilleris ... androvich/

Cały obszerny rozdział ШНАЙДЕМЮЛЬ dotyczy jego wspomnień z walk o Schneidemühl. Z ciekawostek - wspomina on o obecności самоходная пушка "Фердинанд" czyli ciężkiego niszczciela czołgów "Ferdynad" co raczej brałbym z dystansem. Dokumenty potwierdzają obecność 1314 Pułku Artylerii Lekkiej w okolicach Schneidemühl na przełomie styczeń/luty '45.

Шепетинский Яков Исаакович
215 Zapasowy Pułk Piechoty 61 Armii [215-й запасной полк 61-ой армии]

https://iremember.ru/memoirs/partizani/ ... saakovich/

Opisuje zacięte walki na ulicach Schneidemühl.

Аматуни Ашот Апетович
49 Gwardyjska Brygada Pancerna [49 гвардейская танковая бригада]

https://iremember.ru/memoirs/tankisti/a ... apetovich/

Brał udział w okrążeniu wroga w twierdzy Schneidemühl, do 2.02 walczył w okolicach. Wspomina, że wróg wielokrotnie kontratakował starając się opóźnić ofensywę.

Березкин Лев Эльевич
695 Pułk Artylerii [695 артиллерийский полк]

https://iremember.ru/memoirs/svyazisti/ ... v-elevich/

Na pytanie gdzie oddział poniósł największe straty odpowiada - w Schneidemühl i krótko opisuje sytuacje.

Розенблюм Семен Григорьевич (Самуил Гецелевич)
136 Brygada Artylerii wchodząca w skład 3 Armii Uderzeniowej [136 пушечная артиллерийская бригада (136 пабр) 3 Уд. А]

https://iremember.ru/memoirs/artilleris ... tselevich/

Wspomina, że dużo wysiłku kosztowało ich eliminowanie niedobitków po upadku twierdzy. Obserwował usuwanie elementów świadczących o niemieckiej przeszłości miasta.

Гинзбург Евгений Григорьевич
Młodszy lekarz 674 Pułku Piechoty wchodzącego w skład 150 Dywizji Piechoty [674 стрелковый полк 150 стрелковой дивизии (674 сп)]

https://iremember.ru/memoirs/mediki/gin ... gorevich-/

Krótko wspomina, że jego oddział miał udział w rozbijaniu garnizonu Schneidemühl.
Dokument z dnia 17.02 mówi o stacjonowaniu pułku w Schönfeld (Skórka) także zapewne chodzi o walki z wycofującymi się jednostkami już po upadku twierdzy. ( https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=136079101 )

Коньков Валентин Тимофеевич
207 Dywizja Piechoty 3 Armii Uderzeniowej [207 стрелковая дивизия 3 Уд. А]

https://iremember.ru/memoirs/pekhotints ... mofeevich/

Wspomina krótko o ciężkich walkach w okolicach Schneidemühl.

Андреев Петр Харитонович

https://iremember.ru/memoirs/artilleris ... itonovich/

Opisuje jak wyglądała sytuacja w Ujściu i okolicach na przełomie styczeń/luty '45 roku.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 12 lut 2019, 00:21

Do spisu jednostek dodałem kolejne na podstawie relacji z iremember.ru znalazionych przez Ciebie. Spisu jednotek likwidujących przebijający się garnizon Twierdzy Piła na razie nie zrobię, bo wymaga przeanalizowania w literaturze szlaku wszystkich czterech/pięciu przebijających się kolumn (pisze o tym m.in. Erich Murawski w Bój o Pomorze, s. 128-131, Miniewicz i Perzyk w Wał Pomorski, s. 97, Завьялов i Калядин w Восточно-померанская наступательная операция советских войск ..., s. 71-76) i na ich podstawie uzupełnić wiedzę o dane z pamyat-naroda.ru oraz innych stron. Ale może ktoś inny to zrobi?

W temacie wspomnień czerwonoarmistów, coś może być na stronie militera.lib.ru, ale wyszukiwarka chyba nie działa jak trzeba, więc lepiej wejść na Google i wpisać "Шнайдемюль site:militera.lib.ru" jak ktoś ma ochotę poszperać.

Alcatel pisze:Орлов Владилен Александрович
1314 Pułk Artylerii Lekkiej [1314 ЛАП] wchodzącej w skład 21 Brygady Artylerii Lekkiej 6 Dywizji Artylerii

https://iremember.ru/memoirs/artilleris ... androvich/

Cały obszerny rozdział ШНАЙДЕМЮЛЬ dotyczy jego wspomnień z walk o Schneidemühl. Z ciekawostek - wspomina on o obecności самоходная пушка "Фердинанд" czyli ciężkiego niszczciela czołgów "Ferdynad" co raczej brałbym z dystansem. Dokumenty potwierdzają obecność 1314 Pułku Artylerii Lekkiej w okolicach Schneidemühl na przełomie styczeń/luty '45.

Uściślając, pułk artylerii zajmował pozycje 1-2 lutego '45 w rejonie Szydłowa sąsiadując z 1711 Pułkiem Artylerii Lekkiej (też dopisałem do spisu jednostek). Zarówno wstawiony wycinek jak i schemat pochodzą ze sprawozdania z działań bojowych 21 Brygady Artylerii Lekkiej.

Отчет о боевой деятельности артиллерии 21 лабр. Описывает период с 02.02.1945 по 24.02.1945 г. Отчеты о боевых действиях. даты создания документа: с 24.02.1945 по 24.02.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 9805, Опись: 0000001, Дело: 0019, Лист начала документа в деле: 1. Авторы документа: 21 лабр, полковник Иванов, подполковник Фиронов. Źródło: pamyat-naroda.ru

Jeszcze w temacie broni pancernej załogi Festung Schneidemühl: na wymienionej już stronie wwii.germandocsinrussia.org jest dokument, którego nie pokazuje wyszukiwarka strony, a znajduje się w zespole dokumentów pt. "Опись 12460 - Укрепленные районы, комендатуры, транспортные штабы (Findbuch 12460 - Festungen, Kommandanturen, Transportstäbe)". Jest to pismo podpisane przez dowódcę twierdzy płk. Remlingera i zawiera opis sytuacji na wieczór 13 lutego 1945 r., listę i rozlokowanie jednostek w mieście oraz plan przebicia się w kierunku północno-wschodnim. Są tam wymienione jednostki, które Cię zainteresują i szukając coś o nich (albo badając analogiczne jednostki) poznasz jaki sprzęt mogli mieć w posiadaniu.

Źródło: Centralne Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej (CAMO), Фонд 500 Опись 12460 Дело 25, Документы оперативного отдела боевой группы Ремлингера: приказ по боевой группе о выходе из окружения из крепости «Шнайдемюль». (Bestand 500 Findbuch 12460 Akte 25, Unterlagen der Ia-Abteilung der Kampfgruppe Remlinger: Kampfgruppenbefehl zum Ausbruch aus der Festung Schneidemühl). Начальная/Конечная дата (Anfangsdatum/Enddatum) 13.02.1945. Dokument udostępniony na stronie wwii.germandocsinrussia.org

I tak przy okazji listy jednostek niemieckich w oblężonej Pile, wklejając w Google "Schneidemühl site:www.lexikon-der-wehrmacht.de" wyskoczą wzmianki o Pile, w tym informacja o oddziałach Dywizji Denecke, które w różnych zestawieniach składu Twierdzy Piła prawdopodobnie określano jako bataliony "Gneisenau". Prawdopodobnie, bo z opisu dywizji nie wynika jednoznacznie, czy pod koniec stycznia '45 pozostała w Pile czy ostatnimi transportami kolejowymi ewakuowała się do Stargardu.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 14 lut 2019, 00:56

Trochę drobiazgów związanych z walkami w 1945 r. Zdjęcie z kadru filmu umieszczonego w albumowej kronice Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-45.

Źródło: 1418 дней Великой Отечественной войны. Xронология событий (1418 dnej Velikoj Otecestvennoj vojny. Chronologija sobytij), сост. Е.В. Малашевич (sost. E.V. Malasevic), Mińsk 2014, s. 370-371.

Relacja Arno Hedtke, wówczas młodego żołnierza Wehrmachtu broniącego Wału Pomorskiego, udostępniona na stronie poświęconej cmentarzowi wojennemu w Wałczu, wspomina o odkomenderowaniu 24 stycznia 1945 r. z Bornego Sulinowa 50 podchorążych do Piły jako dowódców.

Źródło: Arno Hedtke, Uwagi nt. Bitwy o Wał Pomorski w obszarze działania 4 polskiej Dywizji Piechoty w lutym 1945 r., Cmentarz Wojenny w Wałczu http://ns364990.ovh.net/cwadrdemo/wspom ... rnohedtke/

Na stronie wwii-photos-maps.com udostępniono niemieckie mapy sztabowe z 1945 r., w tym mapy Grupy Armii "Wisła". Na każdej mapie jest organizacja wojsk i pozycje własne oraz wroga. Niestety dane są niepełne i niedokładne. Poniżej fragmenty map wg stanu na dzień 26 i 27 stycznia 1945 r.

Post autor: **Krzysztof Ju** » 14 lut 2019, 14:21

asta24.pl pisze:

Jak wyglądały walki o Piłę w 1945 roku?

Jak wyglądały walki o Piłę w 1945 roku? Do dzisiaj zachowało się niewiele oryginalnych fotografii z tamtych czasów. Próbę ukazania starć o miasto podjęło kilku miłośników historii wraz z grupami rekonstrukcyjnymi. Efektem ich pracy jest niezwykła sesja fotograficzna “Schneidemühl – Piła 1945”.

Pierwsze próby zdobycia twierdzy Piła zostają podjęte przez sowietów w styczniu 1945. Ze względu na rozbudowywane umocnienia po wschodniej stronie miasta, żołnierze armii radzieckiej tworzą pierścień i szturmują finalnie Piłę od strony zachodniej. Mimo to zwycięstwo nie jest tak oczywiste.

– Walki były bardzo krwawe trwały trzy tygodnie bo pierwsze walki zaczęły się 24 stycznia na przedpolach Piły a trwały do 13 lutego. Rosjanom nie udało się zdobyć całego miasta. Doszli do rzeki a w nocy z 13 na 14 garnizon pilski ten, który jeszcze pozostał opuścił miasto – opowiada Marek Fijałkowski, historyk.

Niemiecki garnizon liczył nawet 11 tys. osób. Żołnierze Wehrmachtu mieli także wsparcie w postaci dwóch opancerzonych pociągów i ponad 20 dział pancernych. Dlatego też straty po stronie sowietów były spore. Ginie ok 800 żołnierzy Armii Czerwonej jednak Piła wykrwawiona i zupełnie zniszczona staje się wolna…

Niestety tych z samych walk o Piłę zachowało się raptem kilka. Dlatego też grupa miłośników historii w tym rekonstruktorzy z trzech pilskich grup Przedmoście Piła, Twierdza Piła i Theatrum Historica podjęli niełatwą próbę przeniesienia się w czasie o 70 lat wstecz.

Odegrano jedną ze scen uwiecznionych na fotografiach. Wyjątkowych bo przenoszących nas do mroźnego lutego 1945 roku. Poszukiwania odpowiedniej scenografii nie były trudne.

– Jedne z cięższych walk miały miejsce o dworzec kolejowy, o parowozownię oraz np. lotnisko no i w tym momencie okazuje się, że mamy do wykorzystania budynek autentycznego koszarowca z tamtych czasów, który po prostu stał przez ostatnie wiele lat pusty – mówi Zbigniew Waraksa, miłośnik historii.

A dzięki znajomości z nowymi właścicielami obiektu, możliwe stało się odegranie inscenizowanych walk na terenie tego obiektu. Pozostało jeszcze zorganizować odpowiednie wyposażenie.

– Jeżeli chodzi o umundurowanie to w większości to są repliki drugowojennych mundurów z małymi drobnymi elementami oryginalnymi, które udało nam się gdzieś skompletować. Jeżeli chodzi o wyposażenie to są w 100 proc. repliki, które przypominają oryginały na tyle, żeby na zdjęciach, materiałach w trakcie rekonstrukcji odtworzyć pewne realia – opowiada Krzysztof Burta, prezes Stowarzyszenia Twierdza Piła.

Dramaturgi scenom uchwyconym w kadrze dodawać mają efekty specjalne. Realizmu za to dodało zaangażowanie wspominanych grup rekonstrukcyjnych. Fotograf podczas swojej pracy mógł poczuć się jak w trakcie walk sprzed 74 lat.

– Bardziej to odczuwałem czując się po części reporterem wojennym, który uczestniczy w tych walkach i starałem się wychwycić ich emocje gdzie bardzo się wczuli w to co robili. Odgrywali to tak jakby faktycznie brali udział w działaniach wojennych – zapewnia Grzegorz Buśko, fotograf.

A efekty tej dwudniowej sesji można teraz podziwiać na wywołanych fotografiach. Grzegorz Buśko ma także w planach realizację filmu z nagranego w trakcie sesji materiału.

Autor: Artur Maras
Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 14 lutego 2019

Artykuł Agnieszki Świderskiej w Tygodniku Pilskim o projekcie "Schneidemühl-Piła 1945" z profilu Grzegorza Buśko. Fotosy z planu filmowego "Schneidemuhl-Piła 1945" można obejrzeć na fanpage stowarzyszenia Twierdza Piła.

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 21 kwie 2019, 01:27

W końcu trochę wolnego to udało mi się wygospodarować nieco czasu żeby jeszcze trochę pogrzebać w tych dokumentach i natrafiłem na kolejne fakty, które może kogoś zainteresują :)

Odszukałem informacje na temat działalności w rejonie Schneidemühl następujących jednostek wchodzących w skład 47 Armii:
- 4 Gwardyjski Zmotoryzowany Batalion Inżynieryjny - [4 гв. миб] (4-й гвардейский моторизованный инженерный батальон)
- 5 Gwardyjski Zmotoryzowany Batalion Inżynieryjny - [5 гв. миб] (5-й гвардейский моторизованный инженерный батальон)
- 13 Oddzielny Batalion Pontonowy - [13 опмб] (13-й отдельный понтонно-мостовой батальон)

Dziennik 47 Armii (Журнал боевых действий войск 47 А) na stronie 51 (10.02.1945) zaznacza następujące działania owych jednostek:

Журналы боевых действий. № документа: 1000, Дата создания документа: 21.05.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 402, Опись: 9575, Дело: 878, Лист начала документа в деле: 1 Авторы документа: 47 А, генерал-лейтенант Лукьянченко, полковник Повалий Описывает боевую операцию: Разгром немцев в Польше. Январь-февраль 1945 г.
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=134588767 [Str.51]

W skrócie:
- 4 гв. миб na zachodnich obrzeżach twierdzy unieszkodliwił 193 miny przeciwpancerne
- 5 гв. миб w rejonie Stadtberg (os. Górne) zniszczył 100 min przeciwpancernych
- 13 опмб stacjonujący w Springberg (Zawada) dostał zadanie budowy mostu przez Gwdę w Schneidemühl.

Dłuższą obecność 4 Gwardyjskiego Zmotoryzowanego Batalionu Inżynieryjnego na terenie miasta sugeruje dziennik Pierwszej Oddzielnej Gwardyjskiej Moto-Inżynieryjnej Brygady (Rezerwy Komendy Głównej) - [1 гв. омотоибр РГК](1-я отд. гв. мото-инженерная бригада РГК) - Журнал боевых действий 1 гв. омотоибр РГК na stronie 38 (14.02.1945r)

Журналы боевых действий. Дата создания документа: 24.06.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 30300, Опись: 1, Дело: 62, Лист начала документа в деле: 1 Авторы документа: 1 гв. омотоибр РГК Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=131664928 [Str.38]

Co dla nieznających j.rosyjskiego przetłumaczyłem: "Wojska Pierwszego Frontu Białoruskiego zakończyły likwidacje okrążonej grupy wroga w mieście Schneidemühl i w pełni zajęły miasto. Dwie roty 4 Gwardyjskiego Zmotoryzowanego Batalionu Inżynieryjnego przeprowadziły rozpoznanie ulic i strategicznych obiektów na terenie miasta. Na północnym zachodzie i północnych obrzeżach zneutralizowano kilka przeciwpancernych pól minowych - łącznie 618 min przeciwpancernych (Tellermine-42,43)."

W zanadrzu mam jeszcze dwa ciekawe dokumenty (tym razem będzie to artyleria), które wkrótce postaram się przystępnie opisać.

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 22 cze 2019, 20:05

Zaintrygowany niezidentyfikowaną dotąd jednostką dysponująca miotaczami ognia:

Saperzy z czołgami-miotaczami ognia jako wsparcie m.in. 60 DP od 4-6 lutego '45 [za Miniewicz i Perzyk]

poszperałem trochę w zasobach rosyjskojęzycznego Internetu i natrafiłem na pozycję autorstwa Дмитриев Д. М. , Якубов В. Е. Pod tytułem: "Боевой опыт химических войск и химической службы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг." [Doświadczenia wyniesione z walk wojsk chemicznych i służb chemicznych w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianiej 1941-1945] dostępną pod linkiem: http://militera.lib.ru/science/0/pdf/dm ... ubov01.pdf

Na stronie 97 (50 strona pdf) znajduje się rozdział poświęcony działaniom 177 Oddzielnej Roty Plecakowych Miotaczy Ognia [177 орро](177 Отдельная рота ранцевых огнемётов) w walkach o miasto Schneidemühl (zachęcam do zaglądnięcia, bo jest tam również dołączony schemat działań tej jednostki). Pod komendą kapitana М. И. Хайкова podlegała ona 60 Dywizji Piechoty 47 Armii.
Fakty te potwierdza również dziennik bojowy tej jednostki dostępny na pamyat-naroda: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=451007374 - tutaj polecam szczególnie od strony 88 wzwyż. Dowiedzieć się stąd możemy m.in., że na grupę szturmową przypadało po 2-3 operatorów miotacza ognia.

Miłośników techniki wojskowej mogą zainteresować informacje, które odszukałem w dokumentach wymienionej już wcześniej w spisie 41 Gwardyjskiej Brygady Moździerzy [41 гв. минбр ](41 гвардейская минометная бригада).

Ze sprawozdania z działań bojowych artylerii przeciwnika :

Отчеты о боевых действиях. № документа: 566, Дата создания документа: 15.03.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 12827, Опись: 0000001, Дело: 0015, Лист начала документа в деле: 38 Авторы документа: 41 гв. минбр, гв. майор Франджуло, гв. капитан Мариненко Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=454715695

Co w wolnym tłumaczeniu znaczy tyle co: "Artyleria przeciwnika na przestrzeni wszystkich operacji od 1 do 14 lutego 1945r. przejawiała słabą aktywność w związku z niską liczebnością i niedostateczną ilością zaopatrzenia.
Artyleria i moździerze przeciwnika grupowały się:
- 150 mm dwudziałowa bateria artylerii w rejonie trzech kościołów w centrum miasta
- 105 mm trójdziałowa bateria artylerii w rejonie cmentarza w centrum miasta
- 75 mm bateria artylerii w rejonie dwóch mostów przez rzekę Gwdę w centrum miasta
- 120 mm bateria moździerzy w rejonie dwóch kościołów na wschodnim brzegu Gwdy
- 81 mm bateria moździerzy w rejonie lotniska na północnym zachodzie okrążenia miasta
- 81 mm bateria moździerzy w rejonie trzech kościołów w centrum miasta
- trzy 75mm działa bezpośrednio na zachodnim skraju okrążenia miasta

Ostrzał artyleryjsko-moździerzowy dotyczył głównie rejonu natarcia naszej piechoty - w dół linii kolejowej na zachodnim okrążeniu miasta Schneidemühl; rejon szosy idącej na zachód od miejscowości Neufier (Gładyszewo).

Wykorzystanie amunicji artyleryjskiej i moździerzowej przez przeciwnika podczas walk od 1 do 14 lutego przedstawia się następująco:
- 150 mm pocisków - do 80 sztuk
- 105 mm pocisków - do 1000 sztuk
- 75 mm pocisków - do 350 sztuk
- 120 mm granatów moździerzowych - do 50 sztuk
- 81 mm granatów moździerzowych - do 800 sztuk
Łącznie: do 2280 pocisków i granatów moździerzowych"

W innym sprawozdaniu tej samej jednostki możemy znaleźć statystyki ilości wystrzelonych rakiet ze słynnych "Katiusz" w kierunku miasta.

Отчет о боевой деятельности 41 гв. минбр в период прорыва обороны противника в районе Дейч-Кроне и уничтожение оружейной Шнайдемюльской группировки
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=454715693 [Str. 3-6]

5.02.1945r. brygada zajęła dogodne pozycje na zachód od miasta w rejonach działalności 1283 i 1285 Pułku Piechoty
- 8.02 godzina 12:00: wystrzelono 423 pociski М-31-УК
- 8.02 godzina 19:00: wystrzelono 24 pociski М-31-УК
- 9.02 godzina 15:00 wystrzelono 38 pocisków М-31-УК
- 9.02 godzina 16:33 wystrzelono 79 pocisków М-31-УК
- 13.02 godzina 14:15 wystrzelono 60 pocisków М-31-УК
- w nocy 13/14.02 i 14.02 prowadzono "metodyczny" ostrzał ostatnich pozycji wroga w celu osiągnięcia efektu psychologicznego - wystrzelono 134 pociski М-31

Łącznie wystrzelono 624 pociski М-31-УК i 134 pociski М-31.
- М-31-УК - kaliber 300mm, długość 1760mm, zasięg - 4000m, waga ładunku wybuchowego - 28,9kg, waga rakiety 94,8kg, wersja УК - zmniejszony rozrzut
- М-31 - kaliber 300mm, długość 1760mm, zasięg - 4325m, waga ładunku wybuchowego - 28,9kg, waga rakiety 95,5kg

Mapa i kilka schematów z działalności 41 гв. минбр:

Отчеты о боевых действиях. № документа: 478, Дата создания документа: 14.02.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 12827, Опись: 0000001, Дело: 0015, Лист начала документа в деле: 24 Авторы документа: 41 гв. минбр, гв. полковник Карелин, гв. майор Франджуло Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=454715693

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 25 lip 2019, 00:24

Ostatnio wszedłem w posiadanie pozycji pt. "The Oder Front 1945 Volume 2: Documents, Reports, Personal Accounts and Maps" A. Stephan Hamilton. Na ponad 500 stronach nie mogło zabraknąć tematu Festung Schneidemühl. Twierdzy poświęcono jeden cały rozdział w którym autor przywołuje liczne raporty (z dni: 29.01, 31.01, 2.02 - 12.02, 14.02), wiadomości od Himmlera, wspomnienia pułkownika von Bonina oraz list napisany przez majora Töpffera już po wojnie. Opisana jest także budowa umocnień, same walki o twierdze oraz wyrwanie się z okrążenia. Wszystkie przypisy z tego rozdziału odwołują się do materiałów z Bundesarchiv-Militärarchiv (BA-MA). Temat Schneidemühl pojawia się również w dalszej części m.in. podczas dyskusji Himmlera z generałem Erhardem Rausem. Na końcu wśród wielu innych map znajduje się mapa przedstawiająca uproszczoną lokalizacje wojsk broniących twierdzę w dniach 31.01-13.02 '45. Do książki jako uzupełnienie dołączone jest w formie elektronicznej prawie 300 posortowanych na kategorie skanów oryginalnych dokumentów. Pozycja szczególnie godna polecenia dla zainteresowanych ostatnim okresem wojny widzianym z perspektywy wojsk niemieckich. Na plus fakt, że wiele opisywanych miejsc jest w zasięgu krótkiej wycieczki samochodem z Piły.

Wracając do kwestii sprzętu pancernego którym dysponowali obrońcy twierdzy - w The Oder Front vol.2 autor również krótko wspomniał o obecności PzKpfw VIB Tiger II w okolicy. Temat ten jest szerzej poruszony w pozycji "King Tiger vs IS-2: Operation Solstice 1945" David R. Higgins. Autor zaznacza, że czołgi należały do 3 plutonu 2 kompanii 503. Schwere SS-Panzer-Abteilung (nazwę z 103. na 503. zmieniono na przełomie '44 a '45 roku). Czołgi wspierał pluton przeciwlotniczy (możliwe, że dysponujący Flakpanzer IV "Wirbelwind" - taki sprzęt posiadał analogiczny pluton w Drezdenku). Całokształt ich działalności w zakresie obrony twierdzy zgadza się z tym co można przeczytać kilka postów wyżej.
Dokumenty dołączone do The Oder Front pochodzące z NARA zatytułowane "Organization of Heeresgruppe Weichsel" datowane na 8 i 9.02 świadczą, tak jak wspomniano wcześniej, że w skład obrony twierdzy wchodziło 6 sztuk Sturmgeschütze i 2 sztuki czeskich 38t. Co ciekawe ani wcześniejsze ani późniejsze dokumenty nie zaznaczają obecności tych pojazdów, a skład załogi Festung Schneidemühl pojawia się zapętlony w dokumentach aż do stanu na dzień 17.02.45(!).
Z kolei wg informacji ze strony 86 w składzie I.Abteilung-Lehrregiment Nr 5 Gross Born bateria 105mm haubic Hauptmanna Schmellera (z ciekawostek - był on jednoręki) dysponowała dwoma haubicami samobieżnymi (Selbsfahrlafetten) - czyżby Wespe?
Koło Sturmgeschütz Abteilung Graf Dohna w nawiasie dopisane jest - Wespe, Hummel. W dalszym tekście jest wspomniane nieocenione wsparcie, które te dwie jednostki i Pak-Abteilung zapewniały piechocie podczas walk obronnych.

Tabela Heeresgruppe Weichsel Panzer and Sturmgechutze Strength (str.211 The Oder Front) na dzień 12.02.45 przedstawia siłę Stu.Lehr.Brig.111 jako:
-Sturmgeschütz III - 1 sztuka Stan: krótka naprawa (kurze Instandsetzung)
-Sturmhaubitze 42 - 3 sztuki Stan: długa naprawa (lange Instandsetzung)

Jako bonus - ciekawy dokument z rolki NARA T78 dotyczący wspomnianej powyżej jednostki:

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 05 sie 2019, 01:09

Jakiś czas temu Krzysztof Ju natrafił na kolejny dokument - tym razem o udziale w walkach o miasto 1 i 3 baterii 278 Gwardyjskiego Pułku Artylerii Przeciwpancernej [1 и 3 батр. 278 гв. иптап]. Poniżej krótkie opracowanie:

(Dokument dostępny na: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=454044868)

Na początku materiału dowództwo pułku zwraca uwagę na stopień ufortyfikowania miasta, które nie dawało szans piechocie w krótkim czasie zająć miasta (schrony bojowe, drut kolczasty, stanowiska ogniowe w budynkach, pola minowe). W związku z tym dowódca 1 i 3 baterii otrzymał rozkaz udziału w szturmie miasta razem z 257 pułkiem piechoty.
Jednostka ta otrzymała zadania: niszczenia stanowisk ogniowych przed natarciem piechoty, uniemożliwienia koncentracji sił wroga i kontrataków, wsparcia oddziałów szturmowych podczas walk ulicznych.
Od 8.02 jednostka walczyła nieprzerwanie wraz z oddziałami szturmowymi i 9.02 podeszła blisko miasta. Pierwsza bateria zajęła stanowisko ogniowe tuż przed lotniskiem i bezpośrednim ostrzałem zniszczono na ziemi i w locie 6 samolotów przeciwnika. Do końca 9.02 obie baterie wraz z batalionami 257 Pułku Piechoty zajęły zachodnie obrzeża miasta. Od tego momentu rozpoczęto walki uliczne. Przeciwnik będąc w okrążeniu walczył wszelkimi dostępnymi środkami. Baterie często były narażone na ogień krzyżowy i ostrzał od tyłu prowadzony przez wroga z budynków.
W trakcie walk o miasto wróg z zadał szczególne straty baterii wyrzutniami panzerfaust - zniszczył 7 z 8 dział i spalił jeden ciągnik.
Dowódca baterii nie biorąc pod uwagę faktu, że wróg pozostał w budynkach, przerzucał działa na przód w związku z czym wróg mógł z łatwością zaatakować od tyłu. Nie podjął w porę działań w celu oczyszczenia budynków wzdłuż ulic, którymi poruszały się jednostki - w rezultacie pojawiły się straty w sprzęcie i ludziach w pierwszych fazach walki.
Z uwagi na stan wyposażenia bateria została odesłana do rezerwy.
W walkach o Schneidemühl baterie zniszczyły: 6 samolotów, 2 moździerze, dwie rusznice przeciwpancerne, 16 gniazd karabinu maszynowego i do 170 żołnierzy i oficerów przeciwnika.
Na 3 stronie dokumentu znajduje się podsumowanie powyższego tekstu a na 4 coś co znalazło się tam zapewne przez pomyłkę - ręcznie pisany raport z 8.08.44r. opisujący tragiczny rezultat spożycia 0,5 litra alkoholu metylowego rozrobionego z wodą przez kilku żołnierzy.

Oprócz tego natrafiłem na informacje dotyczące pododdziałów 397 Dywizji Piechoty, które miały swój udział w walkach na wschodzie miasta na przełomie styczeń/luty '45.
Są to kolejno:
-448 Pułk Piechoty (448 стрелковый полк)
-447 Pułk Piechoty (447 стрелковый полк)
-446 Pułk Piechoty (446 стрелковый полк)
-1015 Pułk Artylerii (1015 артиллерийский полк)

Боевые донесения, оперсводки. № документа: 12, Дата создания документа: 29.01.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 982, Опись: 1, Дело: 130, Лист начала документа в деле: 214 Авторы документа: 397 сд, полковник Бунин, майор Русских Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=136824345

Wśród tych dokumentów znajduje się jeden szczególnie interesujący - raporty 448 Pułku Piechoty z przeprowadzonego rozpoznania walką w okolicach szosy na Bydgoszcz datowane na 31.01 i 1.02.45r. Jest to chyba pierwszy i dotąd niepublikowany w żadnej publikacji opis fortyfikacji twierdzy Schneidemühl. Do raportów dołączona jest mapa z zaznaczonymi pozycjami na które natrafili żołnierze tego pułku

Raport z akcji z dnia 31.01 zaznacza, że pułk podczas rozpoznania był pod ostrzałem ze schronów bojowych i bezpośrednio z okopów oraz o zmasowanym ostrzale moździerzowym i artyleryjskim. Zidentyfikowane punkty ogniowe zaznaczono na schemacie. Rozpoznanie zostało okupione 28 ofiarami i 67 rannymi żołnierzami radzieckimi.
(Dokument: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=452015209)

Схемы. Дата создания документа: 31.01.1945 г.Архив: ЦАМО, Фонд: 1723, Опись: 1, Дело: 95, Лист начала документа в деле: 127 Авторы документа: 448 сп, гв. майор Шматко Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=113075928

Raport z akcji z dnia 1.02:
Po przechwyceniu dwóch okopów przeciwnika, a w trakcie działań w celu zajęcia trzeciego, oddziały zostały przygwożdżone ogniem z karabinów maszynowych przeciwnika przez co dalsze działania piechoty były niemożliwe.
Przeprowadzone rozpoznanie walką ustaliło: obrona przeciwnika składa się z dwóch, trzech linii okopów. Pierwszy i drugi okop - pełny profil, trzeci okop - pełen profil, betonowany. Na zachodnim brzegu jeziora Sand-See znajduje się do 6 żelbetowych schronów bojowych. Przed okopami znajdują się niskie zasieki z drutu kolczastego. W schronach bojowych znajdują się stacjonarne karabiny maszynowe z których przeciwnik prowadził ogień (z karabinów ustawionych na otwartych "witrynach" nie bezpośrednio w okopach).
(Dokument: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=452015212)

Wszystkie powyższe tłumaczenia są mojego autorstwa - totalnie amatorskie i mogą zawierać błędy! Mimo wszystko postanowiłem je zamieścić i mam nadzieję, że przybliżą realia tamtych dni i obudzą ciekawość ;)

Post autor: **Krzysztof Ju** » 11 wrz 2019, 14:36

Bardzo dziękuję Alcatel za przetłumaczenie dokumentu i odkrycie nowych jednostek radzieckich walczących o Piłę. Dopisałem je do spisu, a pod wykazem literatury jest lista aktualizacji spisu.

W temacie walk o Piłę dwóch baterii 278 Gwardyjskiego Pułku Artylerii Przeciwpancernej ciekawostką jest, że oddziały uzbrojone były w armaty ZiS-3 kalibru 76,2 mm. Wspomina się o tym w raporcie podsumowującym działalność pododdziału pułku. Armata ZiS-3 była jednym z najlepszych dział II wojny światowej i można ją oglądać w Pilskim Muzeum Wojskowym.

Armata ZiS-3. fot. PMW

Jakiś czas temu pisałeś, że wg dokumentów Piłę ostrzeliwano z "Katiusz" pociskami М-31-УК i M-31. Skoro wiadomo jakie konkretnie to były pociski rakietowe, można wytypować z jakich "Katiusz" je wystrzeliwano. W książce pt. "Katiusza" autorstwa W. Morozow i M. Kolomyjec (wypatrzona w bibliografii na stronie samolotypolskie.pl), seria Tank Power wydawnictwa Militaria, Warszawa 2003 r., wymienia się, że tego typu pociski były odpalane przez "Katiusze" z wyrzutniami nie szynowymi, lecz koszowymi. Były to wyrzutnie rakietowe BM-31-12 montowane na podwoziu samochodu ciężarowego. Poniżej wybrane fragmenty z książki opisujące wyrzutnię.

fot. Model kartonowy wyrzutni raket BM-31-12 ze strony gpm.pl

[quote="W. Morozow i M. Kolomyjec "Katiusza", Warszawa 2003, s. 58"]Dekretem Państwowego Komitetu Obrony Nr 6029ss, z 9 czerwca 1944 roku, do uzbrojenia gwardyjskich jednostek rakietowych Armii Czerwonej została wprowadzona "dwunasto-prowadnicowa wyrzutnia konstrukcji Barmina, zamontowana na podwoziu samochodowym do odpalania pocisków M-31 o zmniejszonym rozrzucie". Dowódca gwardyjskich jednostek rakietowych Diegtiarow otrzymał polecenie, by w czerwcu [1944 r.] uzbroić w wyrzutnie M-31 po jednym dywizjonie w dwunastu brygadach. (...)
Wyrzutnie rakietowe M-31-12 były montowane na podwoziach samochodów Studebaker US6 i były przeznaczone do niszczenia umocnionych punktów oporu przeciwnika oraz do wspierania natarcia piechoty i czołgów na całej głębokości obrony przeciwnika. Miały dużą manewrowość, szybko można było doprowadzić je do gotowości bojowej, w czasie 10-15 min. można było je przeładować pełną salwą. Zastosowanie pocisków M-31UK, mających mniejszy rozrzut i powierzchnię rażenia 4-5 razy mniejszą niż pocisku M-31 i tyle razy większą gęstość rażenia celu, umożliwiało tworzenie gęstości ostrzału niezbędnej do niszczenia punktów i węzłów oporu przeciwnika, nie brygadowymi, a dywizjonowymi, a nawet bateryjnymi salwami.
Uzbrojone w wyrzutnie rakietowe M-31-12 dywizjony otrzymały w brygadach pierwsze numery i nazwę przełamania. Do ich skompletowania wykorzystano najlepszych dowódców baterii, dowódców wyrzutni, elektryków i kierowców.[/quote]

[quote="W. Morozow i M. Kolomyjec "Katiusza", Warszawa 2003, s. 61"]Nowe brygady M-31-12 zostały zorganizowane według etatu 08/628 z 8 września 1944 roku, który miał strukturę przedstawioną na schemacie na stronie 62*. Razem w brygadzie znajdowało się: 36 wyrzutni M-31-12, 96 oficerów, 256 podoficerów, 518 szeregowców, 7 samochodów osobowych, 122 ciężarowe, 7 specjalnych.[/quote]* Wg schematu Gwardyjska Ciężka Brygada Rakietowa składała się ze sztabu, trzech dywizjonów, dywizjonu zapasowego i innych pododdziałów. Pojedynczy dywizjon to dwie baterie. Każda bateria składała się z plutonu dowodzenia i plutonu ogniowego z trzema "Katiuszami". Uwaga: między informacją a schematem coś nie gra, bo z drugiej liczbowo wychodzi wyrzutni mniej niż 36.

[quote="W. Morozow i M. Kolomyjec "Katiusza", Warszawa 2003, s. 48"]Na początku 1943 roku sowieccy konstruktorzy opracowali nowe pociski burzące M-31 (...). W gruncie o średniej twardości (przy ustawieniu zapalnika na opóźnione działanie) pocisk M-31 wytwarzał lej o głębokości 2-2,5 m, o średnicy 7-8 m. Przy bezpośrednim trafieniu w okop powodował jego zniszczenie na długości 8-10 m, a przy bezpośrednim trafieniu w jednowarstwowy ziemno-drewniany bunkier niszczył go całkowicie. Nowy pocisk przebijał ścianę ceglaną o grubości do 75 cm, powodując duże zniszczenia za ścianą. Wybuch 3-6 pocisków M-31 całkowicie niszczył jedno- i dwupiętrowy dom. Przy ustawieniu zapalnika na natychmiastowe działanie strefa zniszczenia nieukrytych celów (na wysokość) wynosiła 1900 m2 (promień strefy niszczącej przez falę uderzeniową 20-25 m), a celów ukrytych do 500 m2 (promień niszczenia przez falę uderzeniową 10-12 m).[/quote]

[quote="W. Morozow i M. Kolomyjec "Katiusza", Warszawa 2003, s. 66-67"](...) cele do ostrzelania dla gwardyjskich jednostek rakietowych były wyznaczane przez dowódców lub przez dowódców jednostek artyleryjskich. Podstawowa metoda przygotowania danych wyjściowych dla oddania salwy było wypracowanie celów na mapie. Nawały ogniowe były wykonywane przez salwy oddawane przez baterię lub dywizjon. Po oddaniu salw przez "Katiusze" piechota i czołgi przeciwnika prawie zawsze przerywały natarcie i przez pewien czas nie podejmowały na tym odcinku żadnych działań.

Cecha szczególna bojowego zastosowania gwardyjskich jednostek rakietowych było:
- przemieszczanie się załadowanych wyrzutni M-8 i M-13 na duże odległości, w ten sposób wyrzutnie były zdolne do błyskawicznego oddania salwy,
- salwa pułku i dywizjonu była oddawana w krótkim czasie (do 1-2 minut), po czym pozycja była szybko zmieniana,
- długie ręczne przeładowywanie wyrzutni, które trwało 10-15 razy dłużej niż oddanie salwy,
- duży i nietypowy dla artylerii rozrzut pocisków rakietowych,
- dwa razy mniejsza powierzchnia praktycznego rażenia odłamkami niż pocisków armat 76 mm i haubic 122 mm.

Te dwie ostatnie cechy zmuszały podczas przygotowywania strzelania, do starannego wyznaczania celu tak, aby jak najbardziej efektywnie wykorzystać pociski rakietowe.
Jednostki M-8 i M-13 mogły być skutecznie wykorzystywane do niszczenia siły żywej i środków ogniowych przeciwnika rozmieszczonych na nieosłoniętych pozycjach (M-8 i M-13) w prowizorycznych ukryciach (M-13), oraz M-30 (M-31) do zniszczenia celów ukrytych.
Gęstość ognia dywizjonu M-8 była równa 3,5-5,2 pocisku średnio na hektar celu o powierzchni 37-43 hektarów (dla dywizjonu w składzie dwóch, trzech baterii). Gęstość ognia dywizjonu M-13 to 2,6-3,8 pocisku na hektar celu o powierzchni 32-36 hektarów. Dywizjon M-30 miał gęstość ognia 9,6 pocisku na hektar celu o powierzchni 20 hektarów, a dywizjon M-31 4,5 pocisku na hektar celu o powierzchni 40-42 hektarów. Pododdział przy wykorzystaniu pocisków M-20 miał gęstość ognia zależną od stosowanych wyrzutni:
- przy strzelaniu z wyrzutni M-13 (po osiem pocisków tylko z górnych prowadnic), gęstość ognia jednego dywizjonu wyrzutni M-20 wynosiła około 3 pocisków na hektar celu o powierzchni 16 hektarów;
- przy strzelaniu z ram M-30 (po 6 pocisków z każdej ramy), gęstość ognia jednego dywizjonu M-30 wynosiła 12 pocisków na hektar celu o powierzchni 16 hektarów.

Doświadczalnie ustalono, że dla gwarantowanego zniszczenia odkrytej do wysokości wzrostu człowieka statycznej lub przemieszczającej się siły żywej potrzebnych było 8-10 pocisków M-8 lub 4-5 pocisków M-13 na 1 hektar. Dla zniszczenia siły żywej w okopach lub w ukryciach typu lekkiego było 15-20 pocisków M-8 lub 6-8 pocisków M-13 na hektar. Aby zniszczyć siłę żywą i środki ogniowe przeciwnika znajdujące się w stałych i umocnionych ukryciach polowych, potrzeba było 30-40 pocisków M-20 lub 20-30 pocisków typu M-30 (M-31) na jeden hektar. Stad wynika, że aby mieć pewność zniszczenia jednego celu należało oddać salwę nie z jednego, lecz dwóch, trzech dywizjonów. Wyrzutnia zamontowana na samochodzie ciężarowym mogącym poruszać się w terenie pozwalała na przemieszczanie się na duże odległości z dużymi prędkościami. Średnia wielkość dziennego przebiegu gwardyjskich jednostek rakietowych wynosiła 150-300 km. Ta zdolność gwardyjskich jednostek wyrzutni rakietowych była ich duża zaletą w porównaniu z innymi rodzajami artylerii. W odróżnieniu od innych rodzajów artylerii jednostki rakietowe prawie zawsze miały 100% wyposażenie etatowe, zarówno w ludzi jak i w sprzęt. Etatowa ilość samochodów gwardyjskich jednostek rakietowych podczas jednego kursu przewoziła cały swój skład osobowy, część gospodarczą i pociski rakietowe do oddania trzech, czterech salw. Wytyczne zastosowania bojowego gwardyjskich jednostek rakietowych zostały zawarte w rozkazie Kwatery Głównej Nr 04 z 8 sierpnia 1942 roku noszącym tytuł "Instrukcja zastosowania jednostek wyrzutni rakietowych M-30, M-20 i M-13 przy szturmowaniu umocnionej strefy obrony przeciwnika". Instrukcja została zatwierdzona 4 kwietnia 1943 roku przez Ludowy Komisariat Obrony ZSRS. Instrukcja precyzowała, że dywizjony M-30 należy koncentrować na odcinku szturmu o szerokości maksymalnej 4 km, inaczej szturm zostanie odparty przez przeciwdziałanie skrzydłowych środków ogniowych przeciwnika i, że dywizjonów M-30 powinno być nie mniej jak 12 (3 dywizjony na kilometr atakowanego odcinka frontu). Ze wzrostem szerokości odcinka należało koncentrować ich ogień salwowy na poszczególnych, szczególnie ważnych obiektach obrony przeciwnika.

Dywizje i brygady M-31 uzbrojone w wyrzutnie-ramy miały już nie tak wielką manewrowość. Dowiezienie ram i amunicji na pozycje ogniowe a następnie, ustawienie ram, wymagało dużo czasu. Aby przygotować brygadę wyrzutni M-31 do oddania salwy, w zależności od zdobytego doświadczenia działonów, potrzeba było od 10 do 24 godzin. Przykładowo w rozkazie Nr 0084, z 28 lipca 1943 roku, dowódca artylerii Frontu Centralnego wymagał od dowódców artylerii armii, aby brygady rakietowe uzbrojone w wyrzutnie M-31 przeznaczone do wykonania zadań bojowych miały 6 godzin przy świetle dziennym na przeprowadzenie rozpoznania i nie mniej jak 6-8 godzin w nocy dla zajęcia pozycji bojowych i przygotowania się do oddania salwy.[/quote]

Na koniec, kilka słów o sowieckim sprzęcie pancernym, skoro wcześniej była mowa o niemieckim sprzęcie. Podczas walk o miasto Rosjanie użyli między innymi:

Czołgi średnie T-34 na wyposażeniu 48, 49 i 66 Gwardyjskiej Brygady Pancernej (48, 49, 66 гвардейская танковая бригада). Źródło: organizacja brygad pancernych wg opracowania tankfront.ru
Działa samobieżne SU-76M, w roli niszczycieli czołgów lub artyleryjskiego wsparcia piechoty, które służyły w 1811 Pułku Artylerii Samobieżnej (1811 самоходно-артиллерийский полк) i 1892 Pułku Artylerii Samobieżnej (1892 самоходно-артиллерийский полк). Źródło: dokument sztabu 1892 pułku z 14 lutego 1945 r.

SU-76 w zbiorach bułgarskiego Narodowego Muzeum Historii Wojskowości, fot. Massimo Foti na Flickr
Działa samobieżne ISU-122, w roli jak wyżej, w składzie 334 Gwardyjskiego Pułku Ciężkiej Artylerii Samobieżnej (334 гвардейский тяжелый самоходно-артиллерийский полк). Źródło: raport sztabu pułku z 9 lutego 1945 r. (są jeszcze podobne raporty z 6 i 8 lutego '45). Obecność dział ISU-122 i SU-76M potwierdza tabela stanu liczbowego jednostek 47 Armii na dzień 25 lutego '45 umieszczona w dzienniku bojowym armii za miesiąc luty '45 (strona 203).

ISU-122 w zbiorach Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu, fot. szogun000 na Flickr
Czołgi ciężkie IS-2 w składzie 70 Samodzielnego Gwardyjskiego Pułku Czołgów Ciężkich (70 отдельный гвардейский тяжелый танковый полк). W książce Janusza Ledwocha pt. IS vol. III, z serii Tank Power wydawnictwa Militaria, Warszawa 2008 r., na stronie 20 jest lakoniczna informacja, że "70. Samodzielny Pułk Czołgów Ciężkich Gwardii pod koniec stycznia okrążył miasto Schneidemühl (Piła). Oblężenie miasta trwało dwa tygodnie i kosztowało 9 uszkodzonych czołgów". Poza tym na początku książki omówiono taktyki walki, w tym szturmowania miast przez pułk i plutony czołgów ciężkich oraz schemat organizacyjny pułku: sztab, cztery kompanie (każda po 5 czołgów IS-2) i pozostałe pododdziały.

IS-2 w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, fot. Rafał Jędrasiak na Flickr

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 11 wrz 2019, 18:06

Jakby ktoś chciał na żywo zobaczyć element jednej z wymienionych przez Krzysztofa Ju maszyn to w Muzeum Okręgowym w gablocie swojego czasu leżał ciekawy okaz - połówka dzielonego ogniwa, które często były stosowane do pojazdów z rodziny KW i IS oraz dział samobieżnych na ich podwoziach (SU-152, ISU-152, ISU-122). Co drugie ogniwo w gąsienicy składało się z takich połówek.

Zdjęcie eksponatu (2013r)

Oraz przykład zastosowania :wink:

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 13 paź 2019, 21:21

Kolejna dawka pancernych ciekawostek ;)
W dokumentach dotyczących 1811 Pułku Artylerii Samobieżnej (1811 самоходно-артиллерийский полк) znalazłem zapisy odnoszące się do ciekawego zdarzenia - w okolicach Ujścia na dnie Gwdy przez dłuższy czas zalegało samobieżne działo SU-76.
Pierwszą wzmiankę o tym niefortunnym zdarzeniu można znaleźć w raporcie z dnia 31.01.1945: "Pojazdy bojowe w pogoni za przeciwnikiem forsowały rzekę Gwdę po wzmocnionej powierzchni lodu w rejonie Motylewa. Pojazdy kołowe przeprawiły się po zniszczonym moście, następnie zbudowano przeprawę przez rzekę Gwdę w Ujściu. Przy testowaniu wzmocnionej powierzchni lodu w Ujściu zatonęło jedno działo samobieżne SU-76. Podjęto środki w celu jego wydobycia." Poniżej w stratach dopisano - "jedno SU-76 zatonęło przy testowaniu lodu"

Następnie w sprawozdaniach tego pułku (począwszy od dnia 1.02) w akapicie dotyczącym remontowanych pojazdów znajdują się następujące wzmianki:

1.02 - 1 sztuka SU-76 jest wyciągana z wody w rejonie Ujścia,
2.02 - holowanie z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia SU-76 - 1 sztuka,
3.02 - jedno działo samobieżne zatonęło w rzece w rejonie Ujścia, wojskowymi środkami zostanie wydobyte
4.02 - jedno SU-76 wymaga ewakuacji z rzeki w rejonie Ujścia,
5.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki w rejonie Ujścia
6.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki w rejonie Ujścia
7.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia
8.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia
9.02 - ewakuacja z rzeki, SU-76 - 1 sztuka
10.02 - brak
11.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia
12.02 - jedno SU-76 ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia
13.02 - ewakuacja z rzeki, SU-76 - 1 sztuka
14.02 - ewakuacja z rzeki, SU-76 - 1 sztuka
15.02 - ewakuacja z rzeki, SU-76 - 1 sztuka
16.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy - SU-76 - 1 sztuka
16.02 - ewakuacja z rzeki, SU-76 - 1 sztuka
17.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia SU-76 - 1 sztuka
18.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia SU-76 - 1 sztuka
19.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy w rejonie Ujścia SU-76 - 1 sztuka
20.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
21.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
22.02 - wymaga ewakuacji z wody SU-76 - 1 sztuka
23.02 - wymaga ewakuacji z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
24.02 - wymaga ewakuacji z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
25.02 - ewakuacja z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
26.02 - podlega ewakuacja z rzeki Gwdy SU-76 - 1 sztuka
27.02 - wymaga kapitalnego remontu SU-76 - 1 sztuka

Jak widać wydobycie maszyny z dna rzeki zajęło Rosjanom blisko miesiąc.

Również w spisie sił pułku z dnia 20.02 wymieniono ten szczególny przypadek:

Боевой и численный состав 1811 сап, Описывает период с 20.02.1945 по 20.02.1945 г. Сведения. Дата создания документа: 20.02.1945 г. Архив: ЦАМО, Фонд: 982, Опись: 1, Дело: 113, Лист начала документа в деле: 209 Авторы документа: 1811 сап, майор Пастухов Описывает боевую операцию: нет данных
Źródło: https://pamyat-naroda.ru/documents/view/?id=151521341

Post autor: **Krzysztof Ju** » 26 sty 2020, 22:31

Sterbebild żołnierza niemieckiego poległego w walkach o Piłę. W bazie volksbund.de brak informacji o nim.

https://www.ebay.de/itm/Sterbebild-2-WK ... 4221388091

Post autor: **Krzysztof Ju** » 02 lut 2020, 22:41

Na stronie www.battleorder.org są umieszczane informacje i grafiki prezentujące etatowe uzbrojenie jednostek wojskowych. Pojawiły się tam m.in. dane przedstawiające uzbrojenie niemieckich kompanii lub sowieckiej kompanii piechoty w latach 1944-45.

fot. battleorder.org

Alcatel · Post autor: **Alcatel** » 07 lut 2020, 00:52

Może kogoś zainteresuje kolejny zbiór danych, który może pomóc w badaniu strat jednostek niemieckich walczących w okolicach na przełomie stycznia i lutego 1945r. Jest to lista zaginionych sporządzona przez Niemiecki Czerwony Krzyż zaraz po wojnie. Dostępne są obszerne listy z danymi zaginionych (zdjęcie, imię, nazwisko, zawód, data i miejsce urodzenia, miejsce i czas zaginięcia), które można przeszukiwać na różne sposoby.
Adres strony: http://193.159.223.62:8081/vbl/ https://vbl.drk-suchdienst.online/

Osobiście udało mi się znaleźć listy zaginionych podczas walk o Schneidemühl z następujących jednostek ([XYZ 123] - litery wpisujemy w okienko "band" zaś cyfry w pole "seite"):

- [VC 25] Volkssturm des Krs. Schneidemühl (Schneidemühl u. Kudderotal) mit Btl. 26/17 "Eibel u. Ollenforst" (224 zaginionych)
- [CJ 480] Gren. Btl. Hannover (53 zaginionych)
- [AL 478] Fstgs. Art. Abt. Schneidemühl Stab (10 zaginionych)
- [AL 479] Art. Lehr Rgt. Festung Schneidemühl (7 zaginionych)
- [CJ 709] Gren.Ers.u.Ausb.Btl. Schneidemuhl, Sturm Kp.Eutin, Btl.Greifswald u.Btl. "Quandt" (27 zaginionych)
- [CJ 718] Fstgs. Btl. Schwerin u. Sturm Kp. Obermeier (9 zaginionych)
- [LD 96] schw. Flak Abt. 115 (Eisb.) 1. Bttr. (8 zaginionych)
- [FS 176] Pz. Jag. Abt. "Kugelmeier" (8 zaginionych)
- [FH 478] Festungs M.G. Btl. Schneidemühl I u. II (84 zaginionych)
- [AL 326] Sturm Art. Lehr Brig. 111 (1 zaginiony)
- [AL 327] Sturmgesch. Lehr Brig. 111 (15 zaginionych)
- [FP 85] Uffz. Schule der Pz.Truppen Gross Born/Pommern u. Einheit "Orski" Schneidemühl (6 zaginionych)
- [AL 279] Art. Ers. Abt. 271 Schneidemühl (43 zaginionych)
- [AL 283] Art. Ausb. Abt. 271 6. (Techn.) Bttr. (4 zaginionych)

Spisy, gdzie rodzina nie podała dokładnej jednostki w której służył zaginiony:

- [AW 749] Festung Schneidemühl (414 zaginionych)
- [AW 767] Heeres Standort Verwaltung Schneidemühl mit Standort-Kp. (5 zaginionych)
- [KF 117] Schneidemühl (42 zaginionych)
- [KK 292] Schneidemühl (Arbeitslager, Lazarett) (28 zaginionych)

Walki o Piłę 1945

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Re: Wyzwolenie Piły

Utwórz konto lub zaloguj się, aby dołączyć do dyskusji..

Utwórz konto

Zaloguj się