Podgaje

[ziolek]

Prawdę mówiąc zakładam ten temat nie by wykazać się wiedzą o tej miejscowości, ale by zaproponować obejrzenie filmu "Elegia" Pawła Komorowskiego http://www.filmweb.pl/Elegia,1979,opisy ... ns,id=5388 . Film ten jest ekranizacją hitlerowskiego mordu żołnierzy polskich jaki miał miejsce zimą 1945 roku. Może nie jest to film na miano Oscara, ale zainteresowanym historią polecam.

[adam]

Zdaje się, że najnowsza historia podaje, że mordu na naszych żołnierzach w Podgajach nie dokonali Niemcy lecz Łotysze z SS.
Wiem, że na forum mamy parę osób bardzo dobrze zorientowanych w historii II Ws, może Oni coś napiszą ciekawego na temat?

[Tom]

Niestety nie znam dokładnie tej Historii. Może to zapomniany i nieistotny "drobiazg", któremu nikt się nie przyjrzał dokładnie, ale wojska Łotewskie stacjonowały w Pile, a mieszkańcy obowiązkowo musieli udostępnić swoje mieszkania na kwatery dla żołnierzy Łotewskich. Ile ich było, i dlaczego w prywatnych mieszkaniach ?, nie wiem. Może latem uda mi się coś więcej dowiedzieć. O takim przymusowym odstąpieniu wolnych pokoi w mieszkaniach wspomina także Gertrud Griese :
"Mieszkaliśmy u teściów około półtora roku. W niedługim czasie do naszego mieszkania na Königstraße zakwaterowano Łotyszów. Nie podobało mi się to, ludzie ci byli ambitni i wyjaśnili, że są gośćmi, ja powinnam zachowywać się jako służącą. ...Także dom mojej siostry Hanny w Berlinie został zbombardowany i postanowiła wracać do Schneidemühl. Nie zgadzała się z ojcem i chciała zamieszkać u mnie. Potrzebowałam wolnego pokoju,
z pomocą pewnego wysokiego urzędnika, który bał bardzo ważną osobą postarał się aby zajęty pokój był wolny na przyjazd mojej siostry Hanny."
Chociaż nie wymienia z nazwy, że to byli żołnierze, to chyba nie turystów obowiązkowo SS zakwaterowywała w mieszkaniach prywatnych.

Tom

[Mały]

Z moich informacji wynika , że mordu na 32 żołnierzach 1 DP im Tadeusza Kościuszki dokonali żołnierze łotewskiej Kampfgruppe Elster , rekrutujacej się z 15 łotewskiej Dywizji SS .Wszyscy oni potem zostali za tą zbrodnie na jeńcach "odpowiednio " potraktowani w walkach na pomorzu .

[adam]

Słyszałem, że dwóm żołnierzom udało się uciec z tej stodoły, w której później zginęli Ich towarzysze broni.

[Aragorn]

Z zadaniem zajęcia Podgajów, a głównie położonego w nich rozwidlenia dróg, nie znając stanu obrony hitlerowskiej- wysłano na zachodni brzeg wzmocnioną 4 Kompanię ppor. A. Sofki w sile ponad 80 ludzi. Oddział ten w odległości ok. 300 m od wsi natknął się na przeważąjące siły niemieckie i został okrążony. Próby przyjścia z pomocą walczącym żołnierzom nie powiodły się. Po całonocnej obronie, gdy zbrakło amonicji i środków opatrunkowych, żołnierze zmuszeni zostali do poddania się. Jeden z nich, chorąży Zbigniew Furgała, tak opisuje dalsze wydarzenia:
Niemcy uformowali z nas kolumny. Ciężko rannych nie brali, dobijali na miejscu. Zdrowych i tych rannych, którzy w obawie o życie szli o własnych siłach, poprowadzono w kierunku wsi. Zamknięto w stodole, która stała przy drodze. Po północy przyszła do nas grupa oficerów niemieckich. Pytali, czy wśród żołnierzy są oficerowie. Nikt nie zdradził, że wśród nas jest trzech oficerów [...]. Zabrano wówczas trzech żołnierzy. Wrócili po półgodzinie, pokrwawieni i pobici. Grupami brano następnych. Wszyscy wracali z przesłuchania nieludzko pobici, zmasakrowani [...] Obawialiśmy się, że po bezowocnym przesłuchaniu Niemcy wszystkich rozstrzelają. Wówczas podporucznik Sofka pierwszy zaproponował ucieczkę [...] W pogoń ruszyli narciarze niemieccy. Większość naszych nie dostała się do zbawczego lasu [...]. Mnie udało się zaszyć w poszyciu leśnym. Rano znaleźli mnie nasi żołnierze [...]"
Los pozostałych jeńców był tragiczny: 32 żołnierzy hitlerowcy skrępowali drutem i żywcem spalili w zamkniętej stodole.
"Wał Pomorski" - przewodnik, wyd. 1980 r.

Wokół Podgajów broniła się nie tylko część grupy "Scheibe", ale także łotewskiego 34 pgren SS oraz część grupy płk Wollera, która pod dowództwem por. Pfenig wycofała się tutaj z Jastrowia. Niemieccy piechurzy, saperzy, pancerniacy, lotnicy i artylerzyści, wchodzący w skład załogi Podgajów [ Flederborn], dopiero po odejściu na północ resztek 15 DGren SS "Lettland", ulegli naporowi pułków 1DP, która włamała się do płonącej wsi. W jednej ze spalonych stodół dokonano wstrząsającego odkrycia. Znaleziono w niej zwłoki, żywcem spalonych 32 jeńców z 4 komp. 3pp.
Kompania Sofki została okrążona w lesie między rzeką a wsią. Pozostałych przy życiu 36 żołnierzy Niemcy wzieli do niewoli.

"Wał Pomorski" Janusz Miniewicz, Bogusław Perzyk

[okiennica]

O wydarzeniu w Podgajach można przeczytać w książce E. Paukszty "Po burzy jest pogoda" na str. 43-47. Jest tam opis z punktu widzenia ocalałego żołnierza. Nie jest to książka dokumentalna, lecz powieść, więc nie wszystko musi się zgadzać.
Książka znajduje się w magazynie biblioteki miejskiej (powiatowej? tej na buczka)

[ziolek]

Niewiele wniosę do tematu, ale skoro powstała wątpliwość to wyjaśnie. Jest to zarówno powiatowa jak i miejska biblioteka publiczna. :)

Pozdrawiam.

[radek1265]

wydarzenie to miało miejsce podczas przełamywania wału pomorskiego 31 stycznia 1945 roku grupa polaków miała zdobyć Podgaje i oczyścić korytarz natarcia w kierunku Wałcza lecz gdy Niemcy zorientowali się że są atakowani ściągnęli posiłki stacjonujące w pobliżu i pokonali Polaków później polacy weszli do stodoły aby się schronić tam złapali ich Łotysze z SS i torturowali wtedy żołnierze zdecydowali się uciekać niestety większość z nich zginęła w odwecie za ucieczkę Łotysze obwiązali polaków znajdujących się w stodole drutem kolczastym i podpalili budynek.

[Mały]

Sorki panie Radek 1265 , ale nie tak to wygladało , zgadza sie tylko to , że byli tam Polacy i stodoła i łotysze , ale nic więcej . Panowie znam osobe , która była naocznym świadkiem tych wydarzeń , ponieważ z jego oddziału zostal wyslany zwiad i to jego koledzy tam zginęli , jak tylko będe mial okazje to poprosze o opis tych wydarzeń i wam je przedstawie . DOKŁADNIE .

[skinspila]

polecam lektórkę Rudolfa Dzipanowa "1 armia WP w bitwie o Wał Pomorski"
Podgaje:1-3 lutego 1945r
1AWP
walczyły o Podgaje:
-2KKaw gw.
-1BKaw.
-3,2,1 pp
wspomagane przez
-1 i 3 DP
strona broniąca Podgaje:
DP "Markisch Friedland" (Gr Dyw "Lehmann") X KA SS
walki toczyła o Podgaje
-15 DGren. SS "Lettland"
na pomoc ruszyły
-Gr. Scheibe
-32DP
-Gr. Dyw. "Barwalde" wszystko należało do XVI KA SS

[Konstantyn XI Dragazes]

Chciałbym do tego tematu dorzucić tak zwane „trzy grosze”
Zacznę od 15 Waffen-Grenadier Division der SS(Lettische Nr 1.)
Chciałbym zasygnalizować kilka faktów które mogły mieć wpływ na to co się stało w Podgajach...Z góry zaznaczam że w żadnym wypadku nie chcę usprawiedliwiać tej zbrodni.

Skład osobowy dywizji był zróżnicowany, ogólnie była to dywizja z poboru, ale w skład jej wchodziły bataliony(2 i3) utworzone przez Służbę Bezpieczeństwa ,członkami tych batalionów byli np. oprawcy z Komanda „Arajs..
Wpływ na żołnierzy mogło mieć także wydarzenie z 21 stycznia. W tym dniu w miejscowości Nowa Dąbrówka koło Bydgoszczy zostało rozstrzelanych 60 jeńców z 2 pułku Łotewskiego...
15 Dywizja poniosła w czasie walk pod Złotowem i Jastrowiem ogromne straty m.in. Z 4 Dywizją Piechoty(np 32 pułk musiał zostać rozwiązany)po walkach zostało 2032 zdolnych do walki żołnierzy..(ciekawostką jest to że w dywizji było od kilku do kilkudziesięciu Łotyszy o Polskich korzeniach-zdobywali oni nawet wysokie odznaczenia)
Reasumując wpływ na tą zbrodnię mogły mieć straty ,skład osobowy tej dywizji, jak i zbrodnie wojenne na żołnierzach tej dywizji..

Co do jednostek broniących Podgajów to walczyły tam 32 Pułk Gren.Pancernych, Grupa Bojowa „Scheibe”( O której już pisałem na forum),GB „Joachim” oraz 51 i 59 Pułk Gren....Nie było tam związków taktycznych dywizyjnej grupy Lehman(w Polsce używana jest nazwa Markisch Friedland)Wchodziła ona w skład X Korpusu Armijnego 11 Armii który walczył na zachód od Dudylan do Osieczna nad Drawą...

Także jak już wcześniej pisałem część historyków uważa że w zbrodni w Podgajach brali też Holendrzy z GB „Scheibe”.
.

Co do 3 Pułku 1 Dywizji Piechoty. Spornym problemem jest w jaki sposób znalazł się o okolicach
Podgajów.(ta miejscowość nie była w pasie działania dywizji) Jedną z hipotez jest utrata orientacji przez dowódcę pułku A. Archipowicza lub też rozpoczęcie marszu w stronę miejscowości po uzyskaniu fałszywej informacji o zajęciu jej przez 2 Korpus Kawalerii.. ...Dalej jak wiemy 4 kompania, która nie zachowuje dostatecznej ostrożności wpada w zasadzkę(aż się prosi o zadanie pytanie o wyszkolenie kadry oficerskiej i podoficerskiej LWP)

Do kolegi „Małego” muszę popolemizować w związku z odpowiedzią na post Radka. Nikt nie ma „monopolu na prawdę”.Co do wspomnień naocznych świadków ,uczestników, trzeba pamiętać o daleko idącej ostrożności.(Wiem z doświadczenia jak mogą być to zniekształcone przekazy-jak to mówi prof. Tazbir- Nie wierzmy źródłom!!!).Osoba która ma zamiar przeprowadzić wywiad powinna być profesjonalnie przygotowana(dogłębna znajomość badanego tematu..)W okresie komunizmu zbrodnia w Podgajach była jedną z symboli, więc wiele faktów mogło zostać przemilczanych. I może się zdarzyć że nigdy nie poznamy całej prawdy!!!!
Mam takżę pytanie co kolega rozumie przez...”zostali odpowiednio potraktowani...”czy usprawiedliwia rozstrzeliwanie bez sądu?
Oraz ostatnie pytanie do kolegi Małego-czy przypadkiem nie korzystał z książki „Waffen SS Rzeczywistość i mity” Ryszarda Majewskiego? Jak tak to odradzam tą publikację. W zamian proponuję „SS- Zakon Trupiej Czaszki” Heinza Hohme lub „SS Czarna Gwardia Hitlera” Karola Grunberga.


Z pozycji jakich korzystałem:
Oblicza Historii nr 01/2005-Łotewska Dywizja Waffen SS na Pomorzu
Praca zbiorowa,Bez możliwości wyboru- Warszawa 1993
Tadeusz Sawicki,Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim -struktura Warszawa 1987
J W.Gdański,Zapomniani Żołnierze Hitlera Warszawa 2005

[skinspila]

Ja osobiście polecam do tego tematu lektórkę:
-Amanowicz Z., Mrugalski W., Udział 4 Dywizji Piechoty w przełamaniu Wału Pomorskiego
-Babadżanian A., Drogi zwycięstwa
-Batow P.I., W marszu i w boju
-Bordziłowski J., Żołnierska droga czII i Niezapomniane lata chwały
-Czujkow W., Koniec III Rzeszy
-Dolata B., Wyzwolenie Polski 1944-45
-Dzipanow R., Walki 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty
-Guderian H., Wspomnienia żołnierza
-Hubert H.,Wał Pomorski "Żołnierz Wolności"
-Jadziak E., Wyzwolenie Pomorza. Działania 1 armii WP w operacji pomorskiej Armii Radzieckiej
-Jasinski A., Przełamanie Wału Pomorskiego
-Kaczmarek K., Bohaterowie Wału Pomorskiego
-Kałłaur M., Trzeci Berliński. Z dziejów 3 Berlińskiego Pułku Piechoty
-Keilig W., Das deutsche Heer 1939-1945
-Korsak A., Przełamanie Wału Pomorskiego przez 4 Dywizję Piechoty w świetle współczesnych zasad przełamywania obrony
-Krajewski A., Pierwszy Praski
-Lipka Cz., Rajd na kierunku Mirosławiec
-Okęcki St., Wyzwolenie Poznania i Wielka ofensywa zoimowa
-Piątkowski H., Uwagi o udziale 1 armii WP w przełamaniu Wału Pomorskiego
-Popławski St., Towarzysze frontowych dróg i Szturm ostatniej zapory
-Rolicki J., Na przedpolach Jastrowia
-Sobczak K., Wyzwolenie północnych i zachodnich ziem polskich i Kierunek Bałtyk
-Urbanowicz J., 19 lat temu na Wale Pomorskim
-Żukow G., Wspomnienia i refleksje

I NIE POLECAM

-Majewski R., Waffen SS "Mity i rzeczywistość "
-

[radek1265]

Przepraszam wszystkich forumowiczów za pomyłkę i dziękuje panu panie Mały za poprawę mojej wypowiedzi

[marasxt]

Szczątki żołnierzy i zgliszcza stodoły.


Sorry za jakość, ale lepszych ani innych zdjęć nie mam.


/ EDIT ADMNISTRATOR: Posty niezwiązane z tematem zostały przeniesione tutaj: viewtopic.php?p=13391#13391 /

[skinspila]

Podgaje po walce.


Napis na pomniku.


No i może jeszcze sam pomnik, przypominam nie stoi on w miejscu mordu.


:cry:

pozdro


/ EDIT MODERATOR: Ponieważ odbiegliście ponownie od tematu założyłem Wam nowy tu > viewtopic.php?p=13533#13533 P.S. Wszystkie posty zostały tam przeniesione. /

[adam]

Ponieważ w temacie poświęconym mordu w Podgajach przewijają się informacje o prawdopodobnym udziale łotewskich ss-manów w tej zbrodni, warto wiedzieć, że temat o tych jednostkach na Łotwie jest wciąż żywy.

"Wzrost napięć przed „Dniem Legionisty”: Plakat z żołnierzami SS w łotewskim sejmie.
Podczas II wojny światowej Niemcy sformowali z miejscowej ludności łotewskiej dwie dywizje grenedierów SS (15 i 19), które następnie zostały połączone w Łotewski Legion SS. 16 marca 1944 r. obie dywizje po raz pierwszy wspólnie stawiły zbrojny opór Armii Czerwonej. Dla części Łotyszy te formacje stanowią symbol walki o niepodległość i sprzeciwu wobec komunizmu.
Pojawienie się plakatu jest związane z wzrostem napięcia jaki obserwujemy w Rydze w związku z nadchodzącymi obchodami „Dnia Legionisty”. 7 marca 2011 r. Ryska Duma wydała zakaz przeprowadzenia w dniu 16 marca wszystkich zaplanowanych wydarzeń związanych z Dniem Legionisty. W ich skład wchodziły zaplanowany przez organizację Daugavas vanagi Latvijā tradycyjny marsz upamiętniający legionistów, a także organizowane przez „Sojusz Obywateli i Nieobywateli” oraz Łotewski Komitet Antyfaszystowski imprezy przeciwko gloryfikacji Waffen SS. Obecnie wszystkie zainteresowane organizacje zwróciły się do rejonowego sądu administracyjnego z prośbą o uchylenie zakazów."